Napoleonroute in Wallonië / juni 1815

Breng in je verbeelding de omgeving en de gebeurtenisssen van de laatste dagen van de Belgische Campagne in juni 1815 van Hestrud (Frankrijk) naar Waterloo opnieuw tot leven. Georeferentiepunten van deze 118 km bewegwijzerde route wisselen historische inhoud en toeristisch interessante informatie af.

Je bevindt je in het Franse dorpje Hestrud. Hier staat een monument ter herdenking van de doortocht van de keizer. Het staat aan het eind van een pad langs de rivier en geeft aan dat Napoleon zijn paard zou laten drinken hebben op deze specifieke locatie en tegengehouden zou zijn door een jonge jongen. De details van deze a priori onbeduidende anekdote op een gedenkplaat die in 1993 werd geïnstalleerd, geeft aan hoezeer de Napoleontische mythe leeft. Waar of niet, dit onbeduidend detail uit de geschiedenis heeft een bijzondere uitstraling. Langs de Napoleonroute lopen de geschiedenis en de legende door elkaar en voeden ze elkaar. Alles dat betrekking heeft op de beroemde "Honderd (laatste) Dagen" van Napoleons bewind is onderzocht, becommentarieerd en soms verzonnen.

Zoals de naam al doet vermoeden is Beaumont gelegen op een mooie rotsachtige helling met uitzicht op de vallei van de Hante. Deze plaats is bewoond sinds de Romeinse tijd. De strategische positie en ligging van Beaumont op de grenzen van de voormalige provincie Henegouwen rechtvaardigden de bouw van een versterkte omwalling eind 12e eeuw, onder het bewind van Boudewijn IV. De Salamandertoren, die opvalt op de voorgrond van het panorama dat je zult ontdekken, is een van de overblijfselen van deze omwalling. De toren lijkt in zijn huidige vorm echter te dateren uit de 16e eeuw. Aangezien de stad zich niet echt meer ontwikkeld heeft sinds de middeleeuwen, ziet Beaumont er vandaag nog grotendeels uit zoals de stad die Napoleon op 14 juni 1815 ontdekte.

Zoals de naam al doet vermoeden is Beaumont gelegen op een mooie rotsachtige helling met uitzicht op de vallei van de Hante. Deze plaats is bewoond sinds de Romeinse tijd. De strategische positie en ligging van Beaumont op de grenzen van de voormalige provincie Henegouwen rechtvaardigden de bouw van een versterkte omwalling eind 12e eeuw, onder het bewind van Boudewijn IV. De Salamandertoren, die opvalt op de voorgrond van het panorama dat je zult ontdekken, is een van de overblijfselen van deze omwalling. De toren lijkt in zijn huidige vorm echter te dateren uit de 16e eeuw. Aangezien de stad zich niet echt meer ontwikkeld heeft sinds de middeleeuwen, ziet Beaumont er vandaag nog grotendeels uit zoals de stad die Napoleon op 14 juni 1815 ontdekte.

Napoleon bracht de nacht van 14 op 15 juni 1815 door in Beaumont, 4 dagen voor de grote slag van Waterloo. Hij verbleef op de Grote Markt in het voormalige kasteel van de Caraman-Chimay. Napoleon genoot er van de gastvrijheid van een zeer machtige familie die erom bekend stonden de erfgenamen te zijn van het Prinsdom Chimay sinds 1804. Dit gebouw werd waarschijnlijk ingeplant op de site van een voormalige middeleeuwse vesting uit de 11e eeuw. Het werd volledig afgewerkt in de neogotische stijl tussen 1805 en 1845. Sinds 1937 en de overname door de Zusters van Paridaens, is in het gebouw het Institut Trinité Notre-Dame ondergebracht. Het Franse leger van het Noorden, dat ongeveer 120.000 soldaten telde, bivakkeerde op een gebied van ongeveer 35 op 9 km. Elke soldaat had voedsel voor vier dagen en hulptroepen begeleidden het leger. Het was immers noodzakelijk om op goede voet te staan met de plaatselijke bevolking die Frans was geweest en daarom te vermijden dat Franse soldaten gingen plunderen.

Terwijl Napoleon in het centrum van Beaumont sliep, bivakkeerden troepen aan de rand van de stad, in de richting van Charleroi, op het plaatsje La Marzelle. Deze plek is nu een veld zoals zovele andere maar naar verluidt zouden hier sommige deserterende soldaten hun uniformen hebben ingeruild voor burgerkleding. Deze achtergelaten uniformen zouden later door de lokale bevolking gebruikt zijn om de lokale processies te begeleiden en aan de grondslag hebben gelegen van de Militaire Marsen van l’Entre-Sambre-et-Meuse. Zoals zo vaak langs deze Napoleonroute is het officiële verhaal een voedingsbodem voor de volkslegende. Er zijn verschillende interpretaties die de herinnering aan de doortocht van de Napoleontische legers voeden.

De bewegingen van een leger als dat van Napoleon gaan ons voorstellingsvermogen te boven. Het Noordelijke Leger dat gemobiliseerd werd in de campagne van 1815 bestond uit ongeveer 120.000 mensen. De paden waren voornamelijk gereserveerd voor rollend materieel en ruiters, de infanterie vorderde kilometers breed naast elkaar door de velden. De afstanden werden overigens niet in kilometers gemeten in 1815, maar in mijlen. Een mijl was ongeveer 4,4 km. Napoleon kwam voorbij de Molen van Donstiennes in de vroege ochtend van 15 juni 1815. Dit landsheerlijke monument is sinds 866 opgenomen in de lijst van de bezittingen van de abdij van Lobbes. Dankzij de vele werken is het nu mogelijk om hem, mits toestemming van de eigenaar, de Heer Philippe Declercq, te bezoeken.

Het was op de ochtend van 15 juni 1815 dat Napoleon Bonaparte in Ragnies langs de Boerderij van La Cour kwam. Dit belangrijke landbouwbedrijf hing af van de voormalige Benedictijnerabdij van Lobbes en verenigt vele oude gebouwen rond een afgesloten binnenplaats. Maar de naam van deze boerderij zou komen van de toren die eruit ziet als een kerker waar een gerechtsgebouw zou zijn ondergebracht aan het einde van de Middeleeuwen. Vandaag is in de boerderij de beroemde Distilleerderij van Biercée ondergebracht, de enige echte lokale vruchtendistilleerderij. Ze heeft internationaal aanzien door de hoge kwaliteit van haar brandewijn die kantinehoudsters van de Napoleontische legers niet zouden hebben afgeslagen. Naar verluidt zouden de gewapende troepen van de Keizer op een paar kilometer van hier, aan de andere kant van de Steenweg de keizerlijke schatkist verborgen hebben in het raadselachtige Tchiquette Huis.

De boerderij van Marbiseul ligt afgelegen en is intact gebleven. Ze is toegankelijk via een poortgebouw met duiventil die uitkijkt op een grote geplaveide toren, omzoomd door 18e-eeuwse bijgebouwen. Napoleon moet ze de 15de juni ontdekt hebben zoals wij ze vandaag nog steeds kunnen bewonderen. In 1815 waren de gronden in de streek doorweekt na weken van aanhoudende regen. De velden waren doornat van het water en de wegen werden al snel omgewoeld door de soldaten, de paardenhoeven, de wagenwielen en de Franse kanonnen. Maar dit verfoeilijke klimaat maakte wel dat hun tegenstanders even moeilijk vooruit kwamen.

De Sint-Rochuskapel, gewijd aan Onze Lieve Vrouw van de Overwinning, is gelegen op een plek genaamd "de Drie Bomen". De keizer ging er op 15 juni langs rond half tien en inspecteerde een aantal korpsen. In maart 1815 stelde Napoleon vast hoe slecht het gesteld was met de financiën van de Franse staat. Hij merkt eveneens dat het leger op vlak van uitrusting en benodigheden schromelijk te kort schoot. Napoleon leverde maximale oorlogsinspanningen in het voorjaar van 1815. Geconfronteerd met de buitenlandse bedreigingen en ondanks de problemen met de aanvoer van grondstoffen, legde het decreet van 29 maart 1815 alle arbeiders die waren vrijgesteld van militaire dienst op om zich te wenden tot de keizerlijke fabrieken voor de massaproductie van wapens en uniformen. Zo werden 235.000 geweren vervaardigd op een paar weken tijd. De geleverde krachtinspanning was zo’n succes dat het leger dat op 15 juni voor Napoleon marcheerde volledig uitgerust was.

De Sint-Andrékerk van Jamioulx was de laatst bekende etappe van Napoleon alvorens hij naar Charleroi kwam op 15 juni 1815. Het huidige gebouw dateert uit 1858, maar het graf van de priester Jean Nicolas Jénicot is nog steeds zichtbaar op het kerkhof. Hier doet het verhaal de ronde dat de keizer werd getroffen door de intelligentie van deze priester en dat hij hem beloofd had om hem tot bisschop van Doornik te benoemen. Merk op dat Napoleon de katholieke godsdienst beschouwde als een volledig deel van de Franse staat. Hij probeerde de anti-klerikale revolutionaire waarden en de morele en sociale rol van de kerk met elkaar te verzoenen. Daarom benoemde de keizer de bisschoppen en werden de geestelijken door de Franse staat betaald. De priesters waren dus op een of andere manier ambtenaren.

Ten zuiden van Charleroi, aan de grens met het gebied tussen Samber en Maas is Le Bois du Cazier een levendige plek geworden voor ontmoetingen en uitwisselingen op de bodem van het industriële erfgoed. Verscholen in het dal van een groene parel wordt dit opmerkelijke architecturale geheel, dat gekroond wordt door twee lifttorens met kabelrad, omringd door drie slakkenbergen waarop wandelpaden werden ingericht. Deze site, waar een grote mijnramp plaatsvond en die geherwaardeerd werd dankzij de steun van het Waalse Gewest en de Europese Unie, stelt een museumaanbod voor dat volledig gewijd is aan steenkool, staal en glas in drie zones: het Musée de l’Industrie (Industriemuseum), het Musée du Verre (Glasmuseum) en de Espace 8 août 1956 (Zone 8 augustus 1956). Zonder de prachtige smidses te vergeten, waar kunstenaars stilstaande machines een nieuw leven geven.

De Sint-Martinuskerk staat in de buurt van de Samber, het huidige heiligdom neemt waarschijnlijk de plaats in van een romaanse kerk, waarvan de toren een overblijfsel is van het oude monument daterend uit de 12de eeuw. Het 19m hoge gebouw was zowel een toevluchtsoord als een versterkte vesting. De kerk werd op haar beurt heropbouwd aan het einde van de 16de eeuw.

De voortgang in de richting van Charleroi werd onderbroken door gevechten tussen de voorhoedes van de Napoleontische legers en de Pruisische troepen die gepositioneerd waren ten zuiden van de stad. Charleroi was immers een centrale plaats met groot belang voor de geallieerde legers tegen Napoleon. Het Hoofdkwartier van de Britse generaal Wellington was gevestigd in Brussel, terwijl dat van de Pruisische generaal Blücher in Namen werd geïnstalleerd. Charleroi was dan ook de cruciale stad tussen deze twee posities. Napoleon verbleef in de benedenstad bij de meestersmid Puissant, in een gebouw dat nu is verdwenen. Hij dicteerde er waarschijnlijk de inhoud van het "Bulletin van het leger." Deze campagnerapporten werden de volgende dag verspreid aan de troepen op het terrein en in heel Europa. Ze hadden een informatieve, maar ook een propagandistische dimensie. In het Bulletin van het leger van 15 juni 1815 kan men lezen dat "de vreugde van de Belgen onbeschrijflijk is. Er zijn dorpen waar de mensen, bij het zien van hun bevrijders, uitbundig beginnen dansen zijn."

De voortgang in de richting van Charleroi werd onderbroken door gevechten tussen de voorhoedes van de Napoleontische legers en de Pruisische troepen die gepositioneerd waren ten zuiden van de stad. Charleroi was immers een centrale plaats met groot belang voor de geallieerde legers tegen Napoleon. Het Hoofdkwartier van de Britse generaal Wellington was gevestigd in Brussel, terwijl dat van de Pruisische generaal Blücher in Namen werd geïnstalleerd. Charleroi was dan ook de cruciale stad tussen deze twee posities. Napoleon verbleef in de benedenstad bij de meestersmid Puissant, in een gebouw dat nu is verdwenen. Hij dicteerde er waarschijnlijk de inhoud van het "Bulletin van het leger." Deze campagnerapporten werden de volgende dag verspreid aan de troepen op het terrein en in heel Europa. Ze hadden een informatieve, maar ook een propagandistische dimensie. In het Bulletin van het leger van 15 juni 1815 kan men lezen dat "de vreugde van de Belgen onbeschrijflijk is. Er zijn dorpen waar de mensen, bij het zien van hun bevrijders, uitbundig beginnen dansen zijn."

De RAVeL de la Sambre, in het centrum van Charleroi is perfect geïntegreerd in de globale vernieuwing van de Quai de Brabant. Op de andere oever heeft u dankzij het treinstation directe toegang tot de Samber en het lager gelegen stadsdeel van Charleroi.

Door de bezetting van Charleroi en de positionering van de Franse troepen op de wegen van Brussel en Namen had Napoleon een enorm tactisch voordeel ten opzichte van zijn vijanden aan het begin van de 16de juni. Vooral omdat het verrassingseffect ondanks de modder gelukt was. Het was pas op de avond van 15 juni 1815 dat Wellington op de hoogte gebracht werd van de snelle opkomst van het leger van Napoleon. Zoals Napoleon had voorzien, was er inderdaad een kloof tussen de twee legers. Toen Wellington doorhad dat Napoleon apart de confrontatie wou aangaan met de Engelsen en de Pruisen, besloot hij om de opmars van Napoleon te stoppen op het kruispunt van Quatre Bras . Ten eerste omdat de zeer strategische assen Charleroi – Brussel en Nijvel – Namen elkaar kruisten bij Quatre Bras en ten tweede omdat de positie gemakkelijk te verdedigen viel en in het voordeel was van de Engelsen.

Napoleon lanceerde de Belgische Campagne om een verenigde coalitie en de invasie van Frankrijk te voorkomen. Napoleon profiteerde van de vertraging van de Russen en de Oostenrijkers om het noorden van de Franse grens te bereiken en ging in het offensief om te voorkomen dat de Engelse en Pruisische legers zich aan de grenzen van Frankrijk zouden verenigen. De tactische logica van Napoleon bestond eruit een verrassingsinval te doen op het grondgebied van het huidige België om te voorkomen dat zijn vijanden hun krachten zouden bundelen en om de Pruisen en Engelsen afzonderlijk het hoofd te bieden. De Belgische Campagne zette 124.000 Franse soldaten tegenover een kracht van 220.000 tegen Napoleon geallieerde soldaten. De Engelse, Nederlandse en Duitse legers onder het bevel van de Hertog van Wellington verzamelden 100.000 strijders. De Pruisische soldaten onder bevel van Blücher waren met 120.000.

Liever dan zich terug te trekken naar het noorden om zich bij Wellington te voegen, concentreerde Blücher zijn troepen rond Ligny tussen Fleurus en Sombreffe. Hij hoopte Napeleon te verpletteren want hij dacht enkel te moeten vechten tegen de 50.000 Fransen die oprukten in zijn richting en hoopte op de steun van Wellington op zijn rechterflank in het hart van de strijd. Hij wist echter niet dat Napoleon reservelegers had achter de gevechten en dat Maarschalk Ney Welllington zou aanvallen bij Quatre Bras. Toen hij aankwam in Fleurus, klom Napoleon naar de top van de Naveau-molen om het slagveld van Ligny te kunnen overschouwen. Zoals voor al zijn andere veldslagen koos Napoleon een hooggelegen punt en bekeek hij het verloop van de gevechten met een vergrootglas. Omringd door zijn stafofficieren, werden zijn orders doorgegeven op het terrein door boodschappers, ervaren ruiters.

Napoleon installeerde zijn hoofdkwartier in een kamer op de eerste verdieping van het Kasteel van de Vrede en bracht er de nacht van 16 op 17 juni door. De balans van de 16 juni was erg zwaar voor de Pruisen. Naargelang de bron zouden ze meer dan 20.000 mensen verloren hebben (gedood, gewond of verdwenen) tegenover slechts 8.000 voor de Fransen. Dit verschil wordt verklaard door de tactische keuze van Blücher: hij had de gelederen gesloten om de numerieke superioriteit van zijn troepen te garanderen. De Pruisische colonnes waren zo compact dat de Franse artillerie er helemaal geen moeite mee had om hele colonnes te decimeren. Raakten de kogels de eerste linies niet, dan wel de reservelegers.

Aan de rand van het dorp Brye, weg van de gevechten, leidde de Pruisische leider zijn troepen op het slagveld. Net als Napoleon zocht Blücher een plek op bovenaan een molen, de molen van Bussy. Hier kwam Wellington naar Blücher toe om de maat te nemen van de Franse uitrusting. De aard van de verhoudingen tussen Blücher en Wellington is nog steeds voer voor discussie: hadden ze tijd om een gemeenschappelijke strategie te bepalen om de plannen van Napoleon te counteren? Hoewel de strijd al verloren leek voor de Pruisen ging de 73-jarige Blücher voorop met zijn ruiters. Maar zijn paard bezweek onder de kogels en hield de Maarschalk aan de grond. Hij kon vermijden gevat te worden door de invallende duisternis en dankzij de hulp van zijn adjudanten.

De artillerie was een van de dodelijkste krachten op de slagvelden van de vroege 19e eeuw. De aanwezige batterijen in deze campagne van 1815 waren behoorlijk indrukwekkend: Napoleon had ongeveer 370 kanonnen, Wellington 250 en Blücher 280 stuks. Tijdens de Slag van Ligny nam de Pruisische batterij plaats op het plateau van Brye om het landschap te domineren. Zelfs vandaag de dag zien we het strategische belang in van deze locatie. De meeste kanonnen die toen tijdens mobiele campagnes werden gebruikt, waren bronzen kanonnen die maximum 1 ton wogen. Deze wapens hadden een bereik van 400 tot maximaal 800 meter.

Terwijl Napoleon geconfronteerd werd met Blücher bij Ligny, moest maarschalk Ney het hoofd bieden aan de voorhoede van het leger van Wellington op het kruispunt van Quatre Bras. Vroeg in de strijd, voor de komst van versterkingen, had de Franse maarschalk slechts 8.000 mannen om te strijden tegen 14.000 Engelse, Nederlandse en Duitse geallieerden onder bevel van Wellington. Zonder in detail te treden over het precieze verloop van de strijd, is het resultaat vrij eenvoudig te schematiseren: Ney verloor 4.300 man, Wellington verloor er 4700. Om 21u nam iedereen min of meer weer zijn oorspronkelijke positie in. De Engelsen werden geblokkeerd en konden geen hulp meer bieden aan de Pruisen. Dit kruispunt van Quatre Bras is een belangrijke symbolische plaats. Vijf monumenten willen ons er aan herinneren. Eerst de grote boerderij van Gémioncourt die gedurende de hele strijd in handen bleef van de geallieerden. Aan beide zijden van de kruising, brengen vier gedenktekens het offer van de Nederlanders, de Duitsers, de Engelsen en de Belgen in herinnering. Een woordje uitleg over deze "Belgen" van vóór de onafhankelijkheid in 1830. Sinds 1 augustus 1814 viel het grondgebied van het huidige België officieel onder het gezag van koning Willem der Nederlanden van het Huis van Oranje. Hoewel het er vandaag naar uitziet dat een deel van de zogenaamde Belgische eenheden uit Duitsers en Nederlanders bestond, was de kwestie van de “Belgen” in het conflict voer voor controverse: sommigen zouden hen graag zien vechten hebben aan de zijde van de Fransen, Republikeinen, Franstaligen… terwijl anderen ze liever koppelden aan de Germaanse coalitietroepen die onze streken sinds augustus 1814 bezetten.

De Slag bij Waterloo was slechts de laatste aflevering van deze campagne in België. De gebeurtenissen tijdens de dagen voorafgaand aan 18 juni waren bepalend voor de uitkomst van deze strijd. Laten we een aantal belangrijke gebeurtenissen bekijken: Met betrekking tot de houding van Napoleon tegenover de Pruisen: op 16 juni 1815 slaagde Napoleon erin Blücher te verslaan bij Ligny, maar niet om de Pruisische krachten volledig te verpletteren die er nadien in slaagden zich te herstellen. Op 17 juni treuzelde Napoleon de hele ochtend om Maarschalk Grouchy, te laat, in achtervolging van de Pruisen te sturen. Op 18 juni slaagde Blücher erin om zich in Waterloo aan te sluiten bij Wellington en de Fransen naar de nederlaag te leiden. Wat betreft Napoleons houding tegenover de Engelsen: op 16 juni 1815 hield Napoleon Wellington tegen bij Quatre Bras. Op 17 juni rukte hij op naar Brussel, maar Wellington koos voor de confrontatie en positioneerde zijn troepen in Mont-Saint-Jean. Op 18 juni had Wellington het terreinvoordeel… het grootste deel van zijn troepen domineerde licht op het slagveld van Waterloo.

Napoleon richtte zijn laatste hoofdkwartier in de Ferme du Caillou in op de avond van 17 juni 1815. De Boerderij herbergt nu een klein museum dat de doortocht van de keizer binnen zijn muren in herinnering brengt. In het park van de boerderij staat ook een standbeeld van Napoleon in legendarisch tenue en een Frans ossuarium dat in 1813 ingehuldigd werd. De dag van 17 juni was een beproeving voor alle protagonisten van deze historische episode. Naar verluidt regende het bijna 8 uur aan een stuk pijpenstelen, waardoor de velden in moerassen veranderden en de wegen modderstromen werden.

De dag vóór de slag van Waterloo zat Maarschalk Grouchy de Pruisische maarschalk Blücher op de hielen met de bedoeling hem te verhinderen aan te sluiten bij het leger van Wellington. Maar hij zat 15 uur achter op de Pruisen. Iedereen in Waterloo hadden die achtervolgingsrace tussen Blücher en Grouchy in hun achterhoofd. Ervan overtuigd dat hij de Engelsen kon verslaan zonder de versterking van Grouchy, rekende Napoleon op zijn Maarschalk om Blücher te verhinderen naar het slagveld te gaan. In het andere kamp wachtte Wellington op Blücher om een numerieke overmacht te vormen op de Fransen. Zonder Pruisische versterkingen kon Wellington slechts 67.000 strijders in lijn brengen tegenover de 74.000 Franse soldaten. Om 11u vestigde Napoleon zich op de boerderij van La Belle Alliance in de buurt van een natuurlijke heuvel die diende als observatorium. De Slag bij Waterloo begon rond 11.30 u door de Franse aanval op de boerderij van Hougoumont. Een vierkantshoeve, versterkt vóór de strijd en beneden de helling gelegen, ten westen van het slagveld. De aanval op deze boerderij had slechts één tactisch doel: de aandacht en de inspanningen van Wellington op zijn rechterflank richten om zo beter door het midden van het Engelse leger te dringen en op die manier het leger van Wellington te ontwrichten.

Waterloo ! Waterloo ! Waterloo ! Morne plaine ! Comme une onde qui bout dans une urne trop pleine, Dans son cirque de bois, de coteaux, de vallons, La pâle mort mêlait les sombres bataillons. Deze eerste regels van "(Les) Châtiments" zijn van de hand van Victor Hugo. Hij woonde in Waterloo van mei tot juli 1861 om te genieten van de omgeving. Dit gedicht kende een groot succes in 1870, na het einde van het Tweede Keizerrijk. Met Victor Hugo is de literatuur uitgegroeid tot de echte Franse herdenkingsplaats van de veldslag. De zuil Victor Hugo is gelegen in de buurt van het Franse monument van de gewonde Adelaar, dat ingehuldigd werd op 28 juni 1904 en gewijd werd “Aan de laatste strijders van het Grote Leger”. Deze Franse monumenten liggen ook dicht bij de boerderij van La Belle Alliance, Napoleons laatste oorlogscommandocentrum.

Het eerste monumentale herdenkingsfeit van de Belgische campagne was de bouw van de leeuw onder Nederlands regime, tussen 1815 en 1826. De Leeuw bovenop de heuvel, gericht naar Frankrijk, werd gemaakt door de Cockerill-fabrieken van Seraing. Het is tot op vandaag het grootste gietijzeren stuk ooit gemaakt: 4m45 hoog, 4m50 lang en 28 ton zwaar. Op de avond van 18 juni 1815 lagen de velden rond de Leeuw bezaaid met 10.000 doden, 30.000 gewonden en duizenden paardenkarkassen. Net als de meeste andere gedenktekens opgericht op de Napoleonroute, is de Heuvel een grafheuvel die de gesneuvelde soldaten tot helden verheft. Maar de heuvel is vooral een “met bloed doordrenkte grafheuvel”. De Leeuw van Waterloo symboliseerde nog andere dingen naargelang het tijdstip en de herkomst van de bezoekers. Hij vierde aanvankelijk de overwinning van de Engelse, Pruisische en Nederlandse geallieerden. Vandaag zijn de legende en de aanbidding van Napoleon van die aard dat de Heuvel vooral het roemrijke en tragische lot van de beroemde Keizer symboliseert. “Zelden heeft een monument van overwinnaars op die manier een legendarische nederlaag gevoed.”

In de late namiddag van 18 juni 1815 woedden de gevechten rond la Haie-Sainte. Op dit moment werden herhaaldelijk zware aanvallen uitgevoerd door 10.000 Franse cavaleristen onder leiding van maarschalk Ney tegen de Britse vierkante slagordes die weerstand boden aan de aanvallen. Ondertussen bezetten de Pruisen het slagveld aan de rechterkant van Napoleon en gevechten van een zeldzame intensiteit vonden plaats in het dorpje Plancenoit. Daar waren het de Fransen die weerstand boden aan de aanvallen van de Pruisische troepen die duidelijk numeriek in de meerderheid waren. De strijd was nog voor niemand gewonnen of verloren, maar de tijd begon te dringen voor Napoleon die in de tang dreigde genomen te worden, ook al was de boerderij van la Haye Sainte een moment in Franse handen gevallen. Napoleon schakelde toen de Keizerlijke Wacht in om te winnen van Wellington, maar deze beschikte over een onwrikbare vastberadenheid en gaf geen stukje terrein prijs. Integendeel, zijn troepen brachten verschrikkelijke verliezen toe aan de elite van het Napoleontische leger dat zich tot slot terugtrok, een beweging die de ondergang van de Fransen met zich meebracht. Rond 21.30 u. ontmoetten Wellington en Blücher elkaar in La Belle Alliance om samen te genieten van hun beslissende overwining op de Franse Keizer.

Opening times The Waterloo Battlefield is open every day, all around the year. April to September: 9.30 a.m. – 6.30 p.m. October to March: 10 a.m. – 5 p.m. Last admission: 1/2 hour before the Battlefield closes. Tél. : +32 2 385 19 12 Fax : +32 2 385 00 52 reservations@waterloo1815.be