Laat ons u alles vertellen over de kathedraal van Laon...

Hier sta je aan de noordkant van de kathedraal, op het huidige Place Aubry. Achter je zijn de trappen die van de oude Germaine Poort naar de Yitzhak Rabin Promenade leiden. Maak van de gelegenheid gebruik om tegen de lage muur van de vestingmuren te leunen en kijk hoe de noordelijke vlakte zich voor je uitstrekt...

De vroege gotiek: het voorbeeld van Laon Toen de bouw van de gotische kathedraal Notre-Dame de Laon in het begin van de jaren 1150 begon, waren andere steden in Picardië al met de bouw begonnen. Zo waren Noyon en Senlis de eerste steden die, na de abdijkerk van Saint-Denis, de regels van de gotische architectuur overnamen. Wat zijn deze regels? Ze werden gekenmerkt door een nieuw verlangen naar lichtheid, helderheid en hoogte. Vanaf dat moment was de architectuur gebaseerd op het gebruik van de geribbelde kruising, die de stuwkracht van het gewelf naar de pilaren richt. Omdat deze pilaren zelf aan de buitenkant worden verstevigd door steunberen en bogen, ondersteunen de muren niet langer de hele structuur alleen. Dit maakt het mogelijk om zeer hoge ramen te maken om het licht binnen te laten. Het werk aan deze kathedraal begon met het koor, voltooid in zijn eerste versie rond 1170, en het dwarsschip. Daarna volgde het schip en de westelijke gevel werd voltooid, waarschijnlijk voor 1200. De drie portalen op deze gevel worden bekroond door gebeeldhouwde driehoekige frontons die bekend staan als “gâbles”. Dit is een van de meest originele kenmerken van Laon, dat in geen enkele andere kathedraal uit deze periode te vinden is. Het is ook het enige vroeggotische gebouw dat is ontworpen met drie gevels met dubbele torens, die als model dienden voor de kathedraal van Chartres. In Duitsland werden de kathedralen van Bamberg en Naumburg er ook door geïnspireerd.

Kijk omhoog en bewonder de twee geveltorens met hun kenmerkende ossen! De kathedraal heeft nog drie andere torens, waaronder de lantaarntoren, die - zoals de naam al zegt - het licht in het dwarsschip moet brengen. En uiteindelijk had de kathedraal er nog twee moeten hebben, maar die zijn nooit gebouwd...

Ze maken deel uit van de beroemde “7 wonderen van Laon”. Laat ons ze aan je onthullen!

Kom dichterbij en zie hoe prominent en rijkelijk versierd de drie voorportalen zijn...

Vanaf de stichting tot het einde van de 18e eeuw werd de kathedraal zeer regelmatig onderhouden. Maar na de Franse Revolutie verloor Notre-Dame de Laon haar status als kathedraal en werd het een eenvoudige parochiekerk. Tijdens de eerste helft van de 19e eeuw werd de kathedraal verlaten. Zozeer zelfs dat de algemene staat zorgwekkend werd: de twee torens aan de westgevel dreigden in te storten, er werden grote scheuren ontdekt in het gewelf en de gebeeldhouwde versieringen brokkelden overal af. In 1840 werd de kerk geklasseerd als Historisch Monument. De eerste restauratiewerkzaamheden begonnen toen. Maar het duurde tot het werk van Émile Boeswillwald, een goede vriend van Eugène Viollet-le-Duc, in 1853 voordat Notre-Dame de Laon eindelijk een volledige restauratie van het gewelf en de gebeeldhouwde decoratie van de portalen onderging. Bijna vijftig jaar lang hield Boeswillwald toezicht op het werk. Het was zijn levenswerk. Op het centrale portaal, onder de waterspuwer, herinnert zijn gebeeldhouwde hoofd aan zijn onvermoeibare inzet om het gebouw te redden. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was dit het op één na grootste restauratieproject in Frankrijk, na de Notre-Dame kathedraal in Parijs.

Kom nu voor het portaal aan de rechterkant staan, het portaal waardoor je de kathedraal binnenkomt...

In de middeleeuwen domineerde de kerk de samenleving en was het leven georganiseerd rond de grote christelijke feesten. De gelovigen gingen op zondag naar de mis en luisterden naar preken. Maar in een tijd waarin de meerderheid van de bevolking analfabeet was en geen Latijn verstond, werd het christendom onderwezen door middel van beelden. Dus werden de belangrijkste episodes uit het leven van Christus en de Maagd Maria gebeeldhouwd op de portalen van kathedralen en kerken. De didactische bedoeling was duidelijk: de boodschap van God moest tot leven worden gebracht en de gelovigen moesten doordrongen worden van de lessen van de Kerk. Sommige grote thema's werden voortdurend herhaald in de kathedralen: de Christus van het Laatste Oordeel, zoals in Saint-Denis of Laon, die het einde der tijden en de wederopstanding aankondigt, of de Kroning van de Maagd, zoals in Parijs of Senlis, die al aan het einde van de 12e eeuw verscheen. Hoewel religieuze beeldhouwkunst haar hoogtepunt bereikte in het begin van de 13e eeuw, was het geen uitvinding van de gotische architectuur. Het bestond al in de Romaanse kunst. Maar wat nieuw was in de 12e eeuw, was dat religie menselijker werd en de angsten van het jaar 1000 achter zich liet. Beeldhouwkunst verzachtte het gezicht van Christus, associeerde de Maagd met haar Zoon en wijdde de komst van een gepacificeerd christendom in.

Hier sta je in het grote schip van de kathedraal en bewonder je het perspectief en het licht!

Er is niets bekend over de bouwers van deze kathedraal. De gelijkenissen tussen Notre-Dame de Laon en de kathedralen van Senlis en Noyon suggereren echter dat ze bekend waren met de andere steden in Picardië en dat ze mogelijk een opleiding hebben genoten in de regio Ile-de-France. De bouwers waren bekwame ambachtslieden, opmerkelijk vanwege hun technische kennis. Ze waren bekwame landmeters en beheersten de berekening van verhoudingen. Het bewijs hiervan is te zien in het midden van het schip, met een zwarte steen die in het plaveisel is ingebed. Er zijn vier rechthoeken in gegraveerd. Dit zijn de referentierechthoeken die zouden zijn gebruikt voor de regelmatige indeling van het gebouw. Twee van deze rechthoeken zijn in de verhoudingen van de gulden snede, verkregen met de passer en belichamen goddelijke perfectie. De andere twee vereisen een perfecte kennis van geometrische reeksen, waarvan er één gebaseerd is op het vierkant. Al deze wiskundige figuren getuigen van het genie van de architecten van de kathedraal. Op deze plek werden alle vaardigheden samengebracht: steenhouwers, metselaars, steenhouwers, beeldhouwers, timmerlieden, smeden, glasmakers... Maar de grootste moeilijkheid bij het bouwen van een kathedraal lag in het transport van de materialen. Er waren grote hoeveelheden steen, hout en zand nodig om de site te bevoorraden. Gelukkig waren er in Laon en omgeving talrijke ondergrondse steengroeven die gemakkelijk toegankelijk waren en zeer rijk aan kalksteen van goede kwaliteit.

Je zult zien dat de zijbeuken talrijke kapellen bevatten. Deze kapellen werden tussen 1294 en het midden van de 14e eeuw toegevoegd om te voldoen aan de groeiende vraag van broederschappen en gilden. Elke kapel was gewijd aan een patroonheilige en werd gebruikt voor privémissen, maar vooral als herinnering aan de macht van de belangrijkste families van Laon. Gedurende de Middeleeuwen werden deze kapellen versierd met kunstvoorwerpen, polychrome muurschilderingen en altaarstukken. Aan het einde van de Renaissance werden de kapellen omheind met stenen hekken. Deze hekken volgen een identiek constructiemodel: een basis gebeeldhouwd met bas-reliëfs, een kloostergang met Dorische zuilen en vier pilasters die een gebeeldhouwde eikenhouten deur omlijsten. Een dergelijk ornamenteel ensemble is vandaag de dag uniek in Frankrijk. Deze kapellen verloren het grootste deel van hun decoratie en meubilair tijdens de Franse Revolutie...

Het polychrome plaveisel in deze kapel, gelegd in 1997, is gemaakt door leerlingen van 6 tot 12 jaar. Deze kleine keramische tegels doen denken aan de rijke bestrating die religieuze gebouwen in de Middeleeuwen sierde. De traditie gaat terug tot het begin van de 12e eeuw. Oorspronkelijk bestonden de eerste trottoirs uit monochrome gele en groene tegels. In het midden van de 13e eeuw verschenen er tegels met een rode achtergrond, waardoor nieuwe kleurencombinaties mogelijk werden. De meest voorkomende motieven in de 14e en 15e eeuw waren rozetten en fleurs-de-lis. In het begin van de 17e eeuw werden deze geleidelijk vervangen door stenen of zwart-wit marmeren tegels. Dit betekende het einde van gekleurde vloeren in kathedralen...

In de middeleeuwen werd het religieuze leven gekenmerkt door vele plaatselijke feesten: heb je wel eens gehoord van het Ezelfeest of het Dwaze Feest?

Je bent nu in het dwarsschip dat het schip scheidt van het koor, het transept...

De zeven Vrije Kunsten worden al sinds de Oudheid gedefinieerd (en werden later ontdekt door Alcuin, de adviseur van Karel de Grote), meestal onderverdeeld in : - Trivium (studie van 'voces', woorden, taal): Grammatica / Dialectiek / Retorica - Quadrivium (studie van 'res', dingen, getallen): Rekenkunde / Muziek / Meetkunde / Astronomie. Hier in Laon zijn er enkele kleine wijzigingen: ten eerste, in de behandeling van de boog, worden Geneeskunde en Architectuur toegevoegd aan de 7 Vrije Kunsten; en ook voor de Roos is Geneeskunde aanwezig, en het centrale medaillon wordt ingenomen door Filosofie (“Wijsheid en haar zeven dochters”). Het klimaat rond de bouw van de kathedraal aan het einde van de 12e eeuw was doordrongen van het gedachtegoed van Hugues de Saint-Victor (1096 - 1141, theoloog en filosoof), die het belang benadrukte van de zogenaamde mechanische kunsten (zoals architectuur en geneeskunde) die tot het niveau van de noodzakelijk geachte kennis werden verheven. Hoewel geneeskunde officieel niet tot de 7 kunsten behoorde, werd het er in de Middeleeuwen steeds meer mee verbonden, omdat het een wetenschap op zich begon te worden.

Doet de naam Abelard een belletje rinkelen? Natuurlijk, vanwege zijn gekwelde liefdesaffaire met Heloise! Maar in Laon was hij ook een leerling van Maître Anselme, die beschouwd wordt als een van de grootste theologen van zijn tijd...

Je kunt het niet missen, het is gemaakt van Doornikse blauwe steen...

In de Middeleeuwen gebruikte de religieuze beeldhouwkunst dieren om een snaar te raken. Overal werden de meest ongelooflijke legendes afgebeeld om de angst voor de duivel en Gods overwinning op het kwaad te symboliseren. In de twaalfde en dertiende eeuw gebruikten kunstenaars vaak het Miroir de l'Église van Honorius van Autun als referentie. Dit boek classificeert dierfiguren op basis van hun betekenis. De draak wordt beschouwd als een kwaadaardig beest, terwijl de eenhoorn de zuiverheid van de Maagd symboliseert. Op de beeldhouwwerken van de portalen worden dezelfde symbolen uit het religieuze bestiarium van kathedraal tot kathedraal met elkaar geassocieerd: de gorgonen van de Apocalyps, de slang van Genesis, de duif van de Heilige Geest. In een tijd waarin de overgrote meerderheid van de bevolking niet kon lezen of schrijven, was dierensymboliek een eenvoudige manier voor de kerk om de boodschap van Christus te verspreiden.

Dit eiken hek dateert uit de 15e eeuw en werd waarschijnlijk gemaakt door plaatselijke meubelmakers. Het werd verschillende keren verplaatst en omheint de Grafkapel sinds 1840. De decoratie is typerend voor de laatgotische periode: servetplooien in de onderste panelen, een fijn geciseleerde lichtbeuk en twee biddende religieuze figuren die over het geheel uitkijken. Het is een opmerkelijk voorbeeld van laatmiddeleeuws houtsnijwerk!

Je bent nu aan de oostkant van de kathedraal: het koor, dat deel van een kathedraal (of kerk) waar het hoofdaltaar staat en waar de geestelijken en cantors stonden...

Sinds de middeleeuwen heeft de kathedraal van Laon een aaneenschakeling van zeer verschillende heilige ruimtes. Het is de belangrijkste kerk van het bisdom, waar mensen komen om de Heilige Maagd en de relikwieën van Saint Génébaud, de eerste bisschop van de stad, te vereren. Maar het is ook de pelgrimskerk en vooral het gebouw van de bisschop en het kapittel. Tot de 18e eeuw was het koor volledig afgesloten voor de gelovigen. Een stenen hek en het oksaal verhinderden dat profane mensen binnenkwamen. Maar in 1772 besloten de geestelijken om de liturgische regelingen van de kathedraal te veranderen en ontwierpen een nieuwe decoratie. Het oksaal werd afgebroken, de stenen hekken rond het heiligdom werden neergehaald en er werden vergulde smeedijzeren balustrades geplaatst. Deze nieuwe decoratie, geïnspireerd door barokke esthetiek, verdween echter volledig tijdens de Franse Revolutie. Het enige dat is overgebleven is de tombe van kardinaal de Rochechouart, de laatste bisschop van Laon, die in 1777 stierf en begraven ligt achter het hoofdaltaar. Het huidige koorhek, verguld met fijn goud, komt uit het Célestins-klooster in Villeneuve-Saint-Germain. Aan het einde van de 19e eeuw, om te voldoen aan de nieuwe eisen van de moderne liturgie, reorganiseerde Émile Boeswillwald het koor in neogotische stijl. Het altaar werd uiteindelijk geïnstalleerd in 1912.

De kanunniken, verbonden aan de dienst van de bisschop, werden in die tijd in de kathedraal begraven; kom en bewonder enkele van de grafplaten in deze kapel...

In de middeleeuwen was het college van kanunniken van Laon een van de belangrijkste in het koninkrijk en een van de...

Is het je opgevallen dat het chevet van de kathedraal van Laon vlak is? Er is daar een rijk programma aan iconografie te zien, dus laten we het eens van dichterbij bekijken...

Het wonder van Theophilus was een vrij algemeen thema in 13e-eeuws glas-in-lood; naast Laon is het ook te vinden in Chartres en Le Mans...

Deze icoon, geschilderd op hout, stelt het gezicht van Christus voor. Het behoort tot de familie van religieuze afbeeldingen die beschouwd worden als “niet door mensenhanden gemaakt” en die vooral in de Middeleeuwen werden vereerd. Men denkt dat het dateert uit de tweede helft van de twaalfde of het begin van de dertiende eeuw. In 1249 stuurde een kanunnik van de kathedraal, Jacques de Troyes, de toekomstige paus Urbanus IV, het vanuit Rome naar zijn zus, die toen moeder-overste was van de cisterciënzerabdij van Montreuil-en-Thiérache, niet ver van Laon. Sinds 1795 wordt de icoon bewaard in de schatkamer van de kathedraal. In 1990 werd het gerestaureerd en sinds 1992 wordt het tentoongesteld in de Saint-Paul kapel, achter een luchtdichte vitrine die bestand is tegen vocht.

Laon, met zijn talrijke relikwieën van heiligen, was een favoriete halteplaats voor pelgrims uit de hele wereld...

In de middeleeuwen vormde de canonieke wijk van Laon, omringd door muren en poorten, een echte stad in de stad. Het werd volledig herbouwd in de tweede helft van de 12e eeuw. Het bestond uit een vijftigtal huizen waar de kanunniken apart woonden, omringd door hun families, kapelaans en bedienden. De leden van het kapittel kwamen elke ochtend samen in de kloostergang om te bidden, woonden de mis bij, aten hun maaltijden samen in de refter en voor belangrijke beslissingen kwamen ze samen in de kapittelzaal. Vandaag de dag zijn de muren en poorten die de kanunnikenwijk omsloten bijna verdwenen en zijn de middeleeuwse huizen van de kanunniken niet meer zichtbaar, behalve dat huis in de ruelle Pourrier: je herkent het aan de twee ronde schoorstenen...