Van Bavay naar Tongeren!

Bavay was een belangrijk kruispunt van routes. Niet minder dan 7 hoofdwegen vertrokken vanaf dit forum naar de belangrijkste bestemmingen van de Cité (=toenmalig district) en het Rijk. De kolom van Brunhilde symboliseert het ontmoetingspunt van deze zeven hoofdwegen. Het ontleende zijn naam aan de koningin Brunhilde aan wie men gedurende lange tijd de verdienste toewees voor het bouwen van de wegen.

Bavay was de hoofdstad van de Nerviërs gedurende die eeuwen. Het beschikte over één van de allergrootste fora van het Romeinse Rijk in de Ie eeuw na J.-C. (240 meter lang en 110 meter breed). De overblijfselen van dit forum werden ontdekt in de XVIIIe eeuw. Bijna twee hectaren werden ontgind om er een tempel, een groot centraal esplanadeplein en een basiliek te bouwen. De heropstart van de opgravingen en de inrichting van de buurt rondom de site beloven alvast nog grote verrassingen op te leveren. Een bezoek aan het archeologisch museum zal u het leven doen ontdekken op dit forum dankzij het archeologisch materiaal, een simulatie van de reconstructie van de overblijfselen en de talrijke tijdelijke tentoonstellingen. Open elke dag van 9 tot 12u en van 13 tot 18u. Gesloten op woensdag, zaterdagvoormiddag en op feestdagen. www.cg59.fr

De Slag bij Malplaquet was een van de meest bloedige uit de Spaanse Successieoorlogen (eerste kwart van de 18e eeuw). Op 11 september 1709 was deze plaats het trefpunt tussen de Frans-Spaanse troepen en een Engels-Hollands-Portugese alliantie die onder het bevel stonden van de hertog van Malborough. Meer dan 200.000 mannen en evenveel wapens voor een overwinning die uiteindelijk ging naar de alliantie. De menselijke verliezen waren in beide kampen aanzienlijk maar het voorkwam de invasie van de alliantie in Frankrijk.

Grensdorp. De hoofdweg vormde hier de landsgrens over een lengte van 5 kilometer.

In Givry werd er een kleine Gallo-Romeinse nederzetting gebouwd langs deze hoofdweg. In latere tijden werd er een fort gebouwd, net voor de passage van de ‘Trouille’ (=doodsangst).

In 743 had in Estinnes het Concilie plaats dat de dezelfde naam als deze plaats meekreeg en werd samengeroepen door Karloman (zoon van Karel Martel) en door de Heilige Bonifatius. Men debatteerde er over de moraliteit van de priesters, de discipline binnen het huwelijk en over het oude heidense bijgeloof. Vlakbij ligt de abdij van Bonne-Espérance.

De Romeinse heirbanen waren afgebakend met palen die men mijlpalen noemde en waarbij de afstanden werden uitgedrukt in mijlen (1.5 km) of in ‘lieues’ (oude Franse benaming voor mijl van 2.2 km). In Péronnes-les-Binche werd er een mijlpaal ontdekt langs de kant van de weg. Er staat een naam op vermeld van Antonius de Vrome (keizer van 138 tot 161) en de afstand dat de mijlpaal is verwijderd van Bavay (22 mijl – 25,5 km). Deze mijlpaal is te bezichtigen in het museum van Mariemont. Het museum van Mariemont is elke dag open behalve op maandagen die geen feestdag zijn; van april tot september van 10u tot 18u, en van oktober tot maart van 10u tot 17u. www.musee-mariemont.be

De route wordt hier doorkruist door het kanaal Brussel-Charleroi dat werd ingehuldigd in 1832. Langs de andere kant verdwijnt de route tussen de velden.

De tentoonstelling "Liberchies tussen België en Germania. Oorlog en vrede in Romeins Gallië" brengt ons terug naar het geopolitieke kader en de geschiedenis van het dorp Liberchies, geïdentificeerd te Geminiacum op de oude reisroute. Zowat 230 voorwerpen die men tijdens de archeologische opgravingen ontdekte, worden er aan u voorgesteld, begeleid met foto’s, plannen en schaalmodellen om u de geschiedenis in beeld te brengen van deze Gallo-Romeinse vicus. Het museum is toegankelijk op woensdag van 13u tot 17u, alsook op zaterdag en zondag van 14u tot 17u of volgens afspraak. www.geminiacum.be

De site van « Bons Villers » stemt overeen met het Romeinse dorp dat is gekend onder de naam Geminiacum. Deze vicus kende een vrij dichte bewoning langs beide zijden van de heirbaan en er stond een fanum (tempel), ambachtelijke zones (metaalbewerking, pottenbakkers en leerlooiers), alsook thermen die waren gelegen in de buurt van het riviertje dat de site doorkruiste. Het dorp werd op een brutale wijze vernietigd op het einde van de IIIe eeuw en het werd verlaten in het voordeel van de nabijgelegen site van het castellum (=militair kasteeltje). Het archeologisch materiaal van deze site is te bezichtigen in de musea van Liberchies, Mariemont en Nijvel.

Als gevolg van het verlaten van Bons Villers, ontstaat er een castellum op bijna een kilometer westwaarts in een plaats die « hameau de Brunehaut » (het gehucht van Brunhilde) noemde. Vanaf de tweede helft van de IIIe eeuw wordt er een heus militaire apparaat opgericht over de lengte van de route. In Taviers wordt er net zoals in Liberchies en Braives een castellum opgericht langs beide zijden van de route. Het betreft een omheinde vierkante constructie die door een gracht was omringd. Men vindt om de 16 à 17 kilometer deze forten terug.

De oude fabriek van Chassart bevond zich te midden van de Romeinse route en was de aanleiding voor een omleiding van deze route. Beroemd om zijn jeneverstokerij stelde de fabriek tot 600 arbeiders tewerk. Ze stopte haar activiteiten in 1968. Vandaag is deze site opgedeeld in aparte stukken waar men diverse economische activiteiten aantreft.

Voor een bezoek aan de abdij van Villers, rechtdoor. Openingsuren: 01/11 - 31/03 : 10 - 17 u (open alle dagen behalf op dinsdag); 01/04 - 31/10 : 10 - 18 u (open alle dagen, van maandag t/m zondag) www.villers.be

In het ter plaatse genoemde « la gatte » dat was gelegen naast de hoeve van Penteville, bevond er zich ook een grafheuvel die vandaag met de grond is gelijkgemaakt. Dit graf dat werd opgehoogd met een grafheuvel beschermde een grafkamer met kostbaar meubilair waardoor het mogelijk was om te bepalen dat het graf dateerde van het einde van de IIe eeuw (bewaard in het archeologisch museum van Namen). De munten die hier en daar werden gevonden in het veld, liggen aan de oorsprong van de legende van “la gatte d’or” die haar naam verleende aan de nabijgelegen hoeve. Eens voorbij deze plek is de hoofdweg niet langer strak recht, doch verandert deze naar een meer kronkelend tracé.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het op deze plaats dat het eerste tankgevecht uit de geschiedenis plaatsvond en werd gewonnen door het Franse Leger. Dit gevecht heeft toegelaten om de invasie van de vijand gedurende meerdere dagen af te remmen.

Baudecet, een vicus van een meer bescheiden omvang dan de nabijgelegen vicus van Liberchies of Braives, was een wegdorpje. Er ontwikkelde zich een belangrijke activiteit aan metaalnijverheid. Men ontdekte er een fanum (tempel) ten Noorden van de hoofdbaan. Dit heiligdom werd vooral bezocht in de IIe eeuw van ons tijdperk door de reizigers die deze route namen. In deze buurt hebben archeologen een gouden plaat gerestaureerd waarin een Gallische tekst staat gegraveerd.

In Haspengouw zijn nog steeds een zestigtal grafheuvels zichtbaar. Opgericht tussen het einde van de Ie eeuw en het begin van de IIIe eeuw van ons tijdperk, zullen deze grafmonumenten zeker niet aan de aandacht zijn ontgaan van de reizigers op deze Romeinse heirbaan. In het bijzonder de grafheuvel van Hottomont werd goed bewaard. Hij gaf er schuil aan het graf van een rijke persoon uit de streek. De naam is afkomstig van het idee dat deze grafheuvel het graf bedekte van een Romeinse generaal met de naam Othon.

Op 23 mei 1706 barstte de slag van Ramillies los binnen het kader van de Spaanse Successieoorlogen. De Frans-Beierse troepen van de hertog van Villeroy stonden er oog in oog met de geallieerde troepen van de hertog van Malborough. Het Franse leger werd al vlug verslagen en het moest grote menselijke verliezen incasseren. Kort daarop vielen ook de steden van Leuven, Mechelen en Brussel in handen van de geallieerden.

De Heilige Donatius, Romeins soldaat uit de IIe eeuw, is de beschermheer van de reizigers tegen weerkundige rampen : bliksem, hagel, regen en droogte. Wanneer men wat dichterbij kijkt, kan men zijn uniform als Romeins soldaat observeren.

De ‘Graven van de Zon’ in een bosje en het ‘Graf van de Keizer’ bevinden zich aan de rand van de hoofdbaan. Ze zijn alle drie als monument geklasseerd sinds 1974.

Op 28 kilometer van de hoofdstad van de “Cité” Tongeren, werd Braives destijds gekenmerkt als Periciacum-Pernaco, een stopplaats en pleisterplek op deze route uit de oudheid. Deze vicus ontwikkelde zich aan de rand van deze route in de loop van de drie eerste eeuwen van ons tijdperk. Het bedekte een oppervlakte van 12 hectaren en het was gekend als een baandorp. De gebouwen die langs de rand van deze hoofdweg waren gelegen, waren voorzien van mooie gemetste kelders terwijl de muren waren opgetrokken uit hout en stroleem. Aan de rand van het dorp richtte men de grafheuvel van Avennes op, een Romeins graf van het einde van de eerste eeuw van ons tijdperk. Het archeologisch materiaal afkomstig uit de grafheuvel wordt tentoongesteld in de ‘Grand Curtius’ van Luik.

« O vervloekte plaats Omal waar zoveel Romeinen om het leven kwamen ». De volkstraditie vertelt dat de 4 gegroepeerde graven de graven zouden zijn van de 4 zonen van een begraven Romeinse generaal, terwijl hijzelf lag begraven onder de vijfde grafeuvel. Deze langs de rand van heirbaan gelegen grafheuvels gaven in werkelijkheid onderdak aan de graven van rijke Gallo-Romeinen. Het archeologisch meubilair wordt bewaard in de ‘Grand Curtius’ van Luik en in het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis te Brussel.

De twee grafheuvels van het ‘Bois des Tombes’ (=Bos der Graven) zijn eveneens geklasseerd. De plaatsnaamkunde verwijst naar de aanwezigheid van graven met namen zoals « bois des tombe » (= gravenbos), « Plate tombe » (= gravenvlakte),…

De Romeinse stad Tongeren – Atuatuca Tungorum- werd gebouw op het einde van de 1e eeuw voor ons tijdperk als hoofdplaats van de ‘Cité’ (=district) met dezelfde naam. Meerdere Romeinse heirbanen vloeiden samen op deze plaats. Het Gallo-Romeins museum toont belangrijke Gallo-Romeinse archeologische verzamelingen uit deze regio. Ontdek de rijke geschiedenis van de mens in de regio Limburg: van de Prehistorie tot het einde van het Romeins Tijdperk. U zult ontdekken dat een gemeenschap niet zomaar toevallig functioneert en dat ‘wat volgt altijd is verbonden aan wat voorafging’ (Marcus Aurelius). Het Gallo-Romeins Museum van Tongeren is open van maandag tot vrijdag van 9u00 tot 17u00, en op zaterdagen, zondagen, feestdagen en tijdens de schoolvakanties: van 10u00 tot 18u00 www.gallo-romeinsmuseum.be Vanuit Tongeren is het mogelijk om het pad van de heirbaan te volgen tot in Riemst en Maastricht.