Les coteaux de la Citadelle - Bois, champs et panoramas

Ann de voet van de hellingen zijn er gedenkstenen die de toegang aan de oude mijnschachten aanwijzen. Er zijn ook steunmuren die de oude kolenmijn herrineren. Deze kolenmijn streekte zich aan de twee kanten van de spoorweg uit vanaf de 19de eeuw tot de jaren 1960.

Vroeger waren de Vivegnis hellingen (Vivegnis zou oude wijngaard betekenen) de plaats van een kolenmijn. Tegenwoordig is het een groengebied met shapen grazend in de boomgaarden tegenover een bos met essebomen, zoetekersen en esdoornen.

De eerste citadel werd in de XVIIe eeuw op initiatief van Ferdinand en Maximiliaan Hendrik van Beieren opgericht binnen de oude stadsmuren en torent uit boven de stad. Ze houdt ook een ernstige bedreiging in voor de Luikenaars, die de autoritaire prins-bisschoppen van hun stad maar matig weten te appreciëren. De kanonnen staan immers zowel op de stad als op het platteland gericht. Drie eeuwen lang werd er voortdurend aan de citadel gewerkt. In 1981 verliest ze haar militaire rol en vestigt het ziekenhuis CHR (Centre Hospitalier Régional) zich er.

De wegen die langs de vestingwerken van de citadel lopen, bieden een uniek uitzicht over de stad Luik en de Maas. In navolging van de uitzichttoren, die over een schematische kaart van de vallei beschikt, werden verschillende uitkijkpunten opgesteld.

Het monument voor het 14e Linieregiment, (monument du 14ème de ligne) een hoge zuil met zicht op de vallei, en het ereperk der gefusilleerden (enclos des fusillés), waar meer dan 200 personen geëxecuteerd werden, getuigen van een recenter militair verleden en herinneren aan de sombere periode van de twee wereldoorlogen.

De verdedigingswerken bestaan niet uitsluitend uit gemetselde muren en poorten. Oorspronkelijk was het verdedigingssysteem gericht op de wijziging van het landschap door uitgraving en aanberming. Men kan oneffenheden duidelijk zien op het terrein boven de boomgaard van Favechamps die er het spoor van zijn.

Evenwijdig met de huidige rue Montagne-Sainte-Walburge loopt de wal van de Engelsen, het meest westelijke punt van de stadswal in de 13de eeuw. Het wandelpad volgt de voormalige omloop.

Vroeger toonde “Favechamps” mooie tuinen die aan een engels jezuïet klooster behorden. Tegenwoordig zijn de weilanden gedeeltelijk omgeven door een groene haag van inheemse soorten, zoals meidoorn, haagbeuk, egelantier, gewone vlier, sleedoorn, bosrank en braam.Boomgaarden zijn zeldzaam in de steden. Het is dus belangrijk om ze te behouden en onderhouden. Boomgaarden zijn nuttig voor de vogels en insecten en bevorderen de biodiversiteit. De weilanden en oude hoogstamboomgaard van Favechamps, die sinds 1999 zijn beschermd, vormen een ‘eiland van landelijk verzet’.

De benaming “Ferme de la Vache” dateert uit de 18de eeuw, maar de boerderij die bijna 5 hectare uitgerekt is bekend sinds de 15de eeuw. In het midden van de 17de eeuw is de meester van het huis aan het bouwen van een mooi huis (nr. 119 rue Pierreuse) en bedrijfsgebouwen(vanaf de grote doorgelegen op nr. 115) begonnen. Het complex is tegenwoordig in het bezit van het OCMW van Luik, die er een ontwerp uitwerkt van wederopname in de maatschappij door biologische groenteteelt.

La Licorne is het oudste burgerlijk gebouw in Luik. In de 16de eeuw vestigden zich daar de Cellebroeders, die zich vrij snel specialiseerden in het verzorgen van geesteszieken... zulks tot in 1960. Verscheidene bijgebouwen werden met de tijd opgericht en vandaag is het geheel voortreffelijk gerestaureerd door het Fonds wallon du logement, die hier woongelegenheid wil bieden aan kroostrijke gezinnen met een gering inkomen.

De Saint-Roch kapel, (1558) maakte deel uit van het klooster van de Cellebroeders. Het is een fraai barokgebouw, met een merkwaardige akoestiek en een Robustelly orgel. Dit uitzonderlijk stuk maakt deel van het Waalse erfgoed uit. Hoewel de kapel nog voor de eredienst wordt gebruikt, vinden er daar ook tentoonstellingen en concerten plaats en dient zij tevens als onthaalplaats voor diegenen die de hellingen van de citadel komen bezoeken.

De rue Pierreuse is een van de oudste toegangswegen van Luik, die de stad met Tongeren verbond. De naam herinnert aan de steenwinning, waarvan reeds in de 13de eeuw melding wordt gemaakt. Als hoeksteen van het verdedigingstelsel en vanwege de verdiepte ligging omvatte de straat verschillende ‘valse poorten’ waardoor eventuele vijandelijke invallen konden worden tegengehouden.

Deze historische toegangsweg van de stad tot de Miniemenkerk kan op de oude stadsplannen teruggevonden worden. In 1798 wordt het landgoed van de Miniemen verkocht. De kerk en het klooster, die reeds zijn geplunderd, worden afgebroken. Een deel van de buitenmuren blijftechter behouden en krijgt een nieuwe bestemming als steun voor de tuinen van de huizen die tegenwoordig aan de “Cour des Minimes” liggen.Ingang : 38, rue Pierreuse

De Miniemen, een in de 15de eeuw gestichte bedelorde , kenmerken zich door een zeer strenge regel, waarbij boetedoening, nederigheid en liefde primordiale deugden zijn. Omdat voortdurend vasten gebruikelijk is, onthouden de broeders zich van dierlijk vlees,zuivel en eieren. Ze leggen zich toe op charitatieve en pastorale activiteiten, voornamelijk in de steden. Hun devies luidt : “charitas et humilitas”. De Miniemen vestigen zich vanaf 1624 in Le Pérî en openen in 1744 een instelling voor gratis jongensonderwijs. Ze verlaten deze plekpas in de revolutionaire periode op het einde van de 18de eeuw. Omdat ze streven naar nederigheid, is hun habijt uiterst eenvoudig : een lang kleed van ongeverfde, zwarte wol en een koord met knopen.

De terrassen liggen pal op het zuiden en zijn beschut tegen de noordenwind. Ze hebben een goed afwaterende ondergrond (zandsteen en kolenleisteen), die de warmte vasthoudt. Hierdoor kon deze plek sinds de Middeleeuwen voor verschillende doelen worden gebruikt, zoals wijnbouw, teelt van geneeskrachtige en keukenkruiden, aanleg van moes- en siertuinen. In de 17de eeuw had de eigenaar van deze terrassen, de Duitse Orde, er een siertuin aangelegd naar het voorbeeld van de Renaissancetuinen. Tour des Vieux-Joncs : de naam van deze toren herinnert aan het feit dat de “Commanderie de Saint-André” deel uitmaakte van de landcommanderij van de Duitse Orde in Alden Biesen (“oude biezen” = “vieux joncs” in het Frans). Vandaar waren de ridders afkomstig die zich in Luik hebben gevestigd.Van de toren wordt sedert 1423 melding gemaakt. Het paviljoen boven op de toren, dat van latere datum is, werd waarschi jnl i jk gebruikt als werkkamer. De doortocht van de toren maakt deel van het circuit uit.

De Duitse Orde, die aanvankelijk ten doel had om het christendom te beschermen tegen de ongelov igen in het Heilige Land en Oost- Europa, kwam in 1254 in Luik aan. De commanderijen zorgden voor de rijkdom van deze goed georganiseerde orde, die overal in Europa vertegenwoordigd was.Op het einde van de 13de eeuw vestigde de Duitse Orde zich achter het prins-bisschoppelijk paleis met aan het hoofd een ‘opperpriester’ of ‘opperpastoor’ en geen ridder! Deze eigenaardigheid is te verklaren door het patronaat van de kerken Saint-André en Saint-Gangulfe, waarvan de commanderij de rechtstreekse begunstigde was.

Het bos van de Minderbroeders maakte deel uit van het domein van de Minderbroeders. De kloostergang ligt wat lager en is door vogels bewoond. Je kan er enkele mooie bomen bewonderen, zoals de beroemde catalpa en een Japaanse esdoorn.

De impasse des Ursulines is de langste van de zeven doodlopende straten die nog aan de voet van de hellingen liggen. Deze straat wordt voor het eerst genoemd in de eerste helft van de 17de eeuw. Met uitzondering van het lager gelegen deel heeft de impasse des Ursulines geen noemenswaardige veranderingen ondergaan sinds de opening van de trappen van de Montagne de Bueren in 1881.

In de doodlopende straat getuigt een gebouwencomplex van de opvattingen over monumentenzorg in de jaren zestig. Het voormalige begijnhof Saint- Esprit (begin 17de eeuw) is ingesloten door andere gebouwen, die zijn opgetrokken uit bouwkundige elementen van diverseslooppanden uit Luik.

Trappen van Bueren is een bouwwerk van doorsteken uit de 19e eeuw waarbij er een rechtstreekse doorsteek ontstond tussen de kazerne van de citadel naar het stadscentrum. Deze trappen met niet minder dan 374 treden verwijzen met hun naam naar de mislukte vijandelijke inval van 600 Franchimontezen. Onder leiding van Vincent de Bueren en Gossuin de Streel probeerden ze in de nacht van 29 oktober 1468 Karel de Stoute en Lodewijk XI gevangen te nemen. In tegenstelling tot wat veel Luikenaars denken, zijn de 600 Franchimontezen nooit langs deze plek gekomen.Rustige zone: Help ons de rust van deze plek te bewaren.

De tweede ommuring van de stad (13de eeuw) omvatte een oppervlakte van 200 ha en telde 10 poorten. Dit gedeelte, dat weinig is veranderd sinds de bouw, is opgetrokken uit plaatselijk gedolven kolenzandsteen. De kalksteenblokken die verspreid in het metselwerk liggen, zijn afkomstig vanaangrenzende gebouwen.

Archeologische opgravingen hebben twee staten van de porte Vivegnis aan het licht gebracht, één in de 13de en één in de 16de eeuw. De vloerbekleding geeft telkens de plattegrond weer.

Het “Saint-Léonard” park werd ingericht daar waar zich eertijds een kom voor boten uitstrekte tot de stadsomwalling van de 13de eeuw en waar de poorten Saint- Léonard en Vivegnis toegang verleenden tot de stad.