Circuit van het historische hart van BERGEN: erfgoed en musea / Henegouwen

Toeristische informatie

Deze tussen 1661 en 1672 gebouwde toren is het symbool van de stad en staat op de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Het is het enige barokke belfort in België en herbergt een beiaard met 49 klokken dat ieder kwartier speelt. Het is een uniek gebouw vanwege zijn kenmerken: een vierkant grondplan met zijden van 14 meter, vier vrijwel identieke gevels, Ionische, Dorische en Korinthische elementen, vier imposante wijzerplaten, een dakencomplex met natuurlijke leien, een bolvormig torendak in het verlengde van dat dak, kleine dakvensters met vergulde topsieraden en een imposante - met bladgoud vergulde - windhaan. Voor het ogenblik is het belfort niet toegankelijk; het zal in de toekomst een bezoekerscentrum omvatten dat gewijd zal zijn aan zijn geschiedenis en aan de erkenning als Unesco-erfgoed; ook zal het weer mogelijk worden van het uitzicht over de streek te genieten.

De Sint-Calixtuskapel van Bergen huisvest het museum van het Gravenkasteel. Er zijn een tentoonstelling over het belfort, de overblijfselen en ook nog muurschilderingen te zien. De Sint-Calixtuskapel is het oudste religieus gebouw van Bergen. U kunt er niet alleen tentoonstellingen bezoeken maar ook de binneninrichting bekijken. De Sint-Calixtuskapel, die haar naam dankt aan een paus, stamt uit de 11de eeuw en was versierd met romaanse muurschilderingen die in de 19de eeuw ontdekt en in de 20ste eeuw gerestaureerd werden. Het gotisch gewelf dateert van de 14de eeuw en de crypte, die voorheen een kelder van het kasteel was, is opgebouwd uit onbewerkt materiaal. Het museum van het Gravenkasteel stelt archeologische vondsten, middeleeuwse iconografieën, overblijfselen van het kasteel en andere heel interessante voorwerpen tentoon. Het belfort van Bergen, dat door de UNESCO erkend is als Wereldcultuurerfgoed, en zijn park liggen er vlak naast.

Het Spaans Huis, een zeldzaam voorbeeld van een traditioneel Spaans huis in Bergen, dateert uit de 16de en 17de eeuw maar werd grondig gerestaureerd in de 20ste eeuw. Terwijl de benedenverdieping twee muuropeningen uit de 16de eeuw telt, hebben de eerste en de bovenverdieping meerdere kleine muuropeningen van verschillende omvang uit de eeuw daarna. In de 17de eeuw werd er een bakstenen constructie aan toegevoegd. Het Spaans Huis, dat in de 19de eeuw gerestaureerd werd, werd later in zijn oorspronkelijke staat hersteld.

Square Saint-Germain met zijn statige kastanjeboom en zijn fontein van de vrijwilligers van 1830. Deze fontein ter nagedachtenis van de Bergense strijders uit 1830 stond oorspronkelijk op de place Régnier-au-Long-Col en werd op 1 juni 1930, ter gelegenheid van 100 jaar Belgische revolutie, feestelijk onthuld door burgemeester Victor Maistriau.

De bouw van de huidige Sint-Waldetrudiskerk ving in 1450 aan met die van het priesterkoor, dat tegen 1506 klaar was. Het dwarsschip werd in 1527 voltooid en de werkzaamheden voor de opbouw van het hoofdschip duurden tot in 1621. Met zijn grondplan in de vorm van een Latijns kruis en met zijn 29 kapellen rond het hoofdschip, dwarsschip en priesterkoor vormt het kerkgebouw een uniek geheel dat erkend is als “Buitengewoon Cultureel Erfgoed van Wallonië”. De stiftsjuffers van de heilige Waldetrudis wilden de kerk die hun toebehoorde en uitsluitend door hen gebruikt werd, aan de westzijde bekronen met een toren van 190 m hoog. De eerste stenen van die toren werden tegen 1549 geplaatst, maar hij werd nooit afgebouwd. De bouwwerkzaamheden werden in 1686/1687 definitief stilgelegd. De kerkschat: een van de mooiste verzamelingen van religieuze goudsmeedkunst in België. De reliekschrijnen van de Heilige Waldetrudis: één met het lichaam (la châsse, de schrijn), de andere met het hoofd (le chef). Het beeldhouwwerk van Jacques Du Broeucq (1505-1584): de meester-beeldhouwer van keizer Karel de Vijfde vervaardigde een doksaal in renaissancestijl waarvan nu alleen nog de albasten beelden en de bas-reliëfs resten, die voornamelijk op het priesterkoor en in het dwarsschip te bezichtigen zijn. De oudste brandschilderingen: in het bijzonder de vijf apsisramen, vervaardigd door een Bergense meester-glazenier en in 1510-1511 aangeboden door keizer Maximiliaan van Oostenrijk. De beeldhouwwerken: met name de beelden van witte steen van de heilige Michaël die de duivel verslaat (15e eeuw) en van de heilige Waldetrudis (16e eeuw). De Gouden Kar: een voertuig in Louis-XVI-stijl met beschilderd en verguld houtwerk (1780/1781), dat dienstdoet tijdens de jaarlijkse Drievuldigheidsprocessie (Doudou). Rondleiding na voorafgaande reservering en uitsluitend onder begeleiding van een officiële gids. Inlichtingen bij het Bureau voor Toerisme.

Dit museum staat volledig in het teken van de folkloristische Ducasse, Sint-Joris en de draak in het historische centrum van Mons. U kan er het hele jaar door de Ducasse van Mons beleven! Aan de hand van voorwerpen afkomstig uit de collecties van de musea van de Stad Mons en technologische voorzieningen kan u de Ducasse van Mons - erkend door Unecso in 2005 - uitgebreid ontdekken. Een belevenis tussen realiteit en fantasie! Het museum stelt dit buitengewone erfgoed voor vanuit verschillende gezichtspunten: historisch, antropologisch, wetenschappelijk, artistiek, vrijzinnig en religieus. Er wordt meer inzicht geboden in de verschillende aspecten van dit universele en eeuwenoude verhaal, van de originaliteit van de Ducasse van Mons tot de legende van Sint-Joris. Het parcours laat de bezoeker dit buitengewone immateriële erfgoed begrijpen en interpreteren. De verschillende tentoonstellingsruimtes zijn opgebouwd rond een leidraad: Sint-Joris en de draak, een mix van realiteit en fantasie. Het museum organiseert pedagogische activiteiten, initiatieven voor permanente vorming, publicaties en externe tentoonstellingen. Als u de legendarische Ducasse van Mons wil beleven wanneer het u past, is het Musée du Doudou dé place to be!

Het Place du Parc werd in 1921 aangelegd met de bedoeling er verschillende monumenten ter nagedachtenis van de Eerste Wereldoorlog op te plaatsen.

Het Natuurhistorisch museum dient zich vandaag aan als een didactisch museum waar het jonge publiek een interessant voorbeeld kan krijgen van de grondbeginselen van natuurwetenschappen en van de natuur. Het is een fantastisch pedagogisch en wetenschappelijk werktuig om de natuur en de biodiversiteit te ontdekken.

Kunt u het Bergense erfgoed wel echt? Dankzij interactieve multimediamiddelen kunt u in de Artotheek een nieuwe manier ervaren om de verzamelingen en het verborgen leven van de musea van Bergen te ontdekken.

Het museum François Duesberg, een buitengewone multiculturele ontdekking! Een buitengewoon museum met een hoge didactische waarde, een sublieme tempel van neoclassicistische kunst en levenskunst van het Eerste Franse Keizerrijk met tal van prachtige elementen van de napoleontische periode. De prestigieuze collectie slingeruurwerken met exotische onderwerpen (1795-1815) is een van de belangrijkste ter wereld en bevat unieke stukken, waaronder het prachtige exemplaar in brons ‘Paul et Virginie’ van de kunstenaar Thomire, waarvoor Bonaparte de opdracht gegeven zou hebben in 1802. Het thema van de ‘goede wilde’ dat naar voor gebracht werd door Defoe (Robinson Crusoë), Bernardin de St-Pierre (Paul et Virginie) of Chateaubriand (Atala) is te bezichtigen in een majestueuze collectie die zeker een bezoek waard is. Het museum bevat ook een opmerkelijke collectie porselein van de beste Parijse en Brusselse fabrikanten, en kostbaar edelsmeedwerk, uitzonderlijke Franse bronzen beelden, antieke juwelen (waaronder enkele prachtige cameeën) en talrijke zeldzame en merkwaardige voorwerpen. Een uitzonderlijk museum van ongeëvenaarde verfijning. Het museum François Duesberg is gehuisvest in een geklasseerd gebouw van het einde van de 20e eeuw - dat vroeger een nationale Bank van België was - en is ongetwijfeld een van de mooiste van België. Een unieke mix van de kunst van tijdsmeting en tafelkunst! Het museum kwam tot stand met de werken van baron en barones François Duesberg die deel uitmaken van een private collectie die liefdevol samengesteld werd tijdens het leven lang van deze twee kieskeurige en gepassioneerde verzamelaars; indrukwekkend edelsmeedwerk. Dankzij het mecenaat van M. en Mw. Elie François Duesberg beschikt het stadscentrum van de Stad Mons over een internationaal erkend museum voor neoclassicistische kunst van 1775-1825. Een bezoek met gids kan vooraf aangevraagd worden bij de conservator baron François Duesberg. Geopend op dinsdag, donderdag, zaterdag en zondag van 14 tot 19 u. Rondleiding na voorafgaande aanvrage bij de Algemeen Conservator van het museum, Baron François Duesberg.

De Abattoirs, dat is eerst en vooral een plaats die het bezoeken waard is door zijn omvang en zijn architecturale rijkdom. Een plaats ook met een geschiedenis. De Abattoirs werden in 1854-1855 gebouwd door architect Sury, in Longobardische stijl. Oorspronkelijk stroomde de Trouille langs dit gebouw. Er werden sloten en visbassins in aangebracht. De buurt werd trouwens “Quartier de la Pêcherie” (Visserijwijk) genoemd en later “Quartier du Grand Trou Oudart”, naar een vissersfamilie. De in 1985 beschermde site onderging een eerste grote restauratiefase, voornamelijk aan de buitenkant van het gebouw. Dit volledig heringerichte en aan zijn nieuwe functie aangepaste bouwwerk is zonder enige twijfel een mooi voorbeeld van reconversie van een typisch 19de-eeuws gebouw, zoals Bergen er al meerdere voorbeelden van heeft: Carré des Arts, Machine à Eau, Théâtre du Manège... De heropening van het gebouw maakt het mogelijk van deze ruimte in de toekomst een belangrijk Bergens cultuurcentrum te maken, dicht bij de Ecole Supérieure des Arts Plastiques et Visuels (ESAPV - Hogeschool voor Plastische en Beeldende Kunsten), waar scheppende ambachtskunst, geluidskunst en schone kunsten regelmatig met elkaar in aanraking komen via grote tentoonstellingen die in de grote zaal georganiseerd worden.

Tijdens de periode van het koninkrijk der Nederlanden had Bergen een moderne kazerne (Willemskazerne, gebouwd in 1824-1827). Na de Eerste Wereldoorlog werd deze kazerne van de Jagers te Voet “Majoor Sabbe” genoemd. Ze bleef actief tot in de Tweede Wereldoorlog. Nadien nam het Jean d'Avesnesatheneum er zijn intrek in. Sinds 1995 kan men er terecht voor hoger kunstonderwijs. De lokale televisiezender Télé Mons Borinage heeft er zich ook in geïnstalleerd (in 2000). Ieder jaar vindt in de eerste helft van de maand juli het Festival au Carré plaats, een cultureel evenement gewijd aan de creaties in de podiumkunsten.

GESCHIEDENIS EN FILOSOFIE VAN HET PROJECT Door haar strategische positie was de Stad Mons in de loop van haar geschiedenis het toneel van heel wat confrontaties. De stad werd versterkt in de 12de eeuw en heeft talrijke gevechten, belegeringen, branden en reconstructies meegemaakt. Buiten de perioden van bezetting huisvestte de stad in tijden van vrede ook heel wat garnizoenen die naast de gewone bevolking leefden. Deze verplichte omgang tussen soldaten en inwoners vormden de gemeenschap van Mons achter de versterkte stadswallen. Na de definitieve afbraak van de wallen vanaf 1861 kon de stad verder uitbreiden, maar er was echter geen sprake van duurzame vrede. In de 20ste eeuw valt Mons twee keer ten prooi aan conflicten en vijandelijke bezetting. De tragische gebeurtenissen die Mons doorstaat tijdens de Eerste Wereldoorlog zetten aan tot een algemene herdenkingsplicht. In de jaren ’30 komt er een sectie die gewijd is aan de Groote Oorlog in het Musée du Centenaire dat toen gevestigd was in de Berg van Barmhartigheid. Dat deel van het gebouw wordt al snel een volwaardig museum en wordt heel eenvoudig het ‘Oorlogsmuseum’ genoemd. De collectie van dit museum wordt na de Tweede Wereldoorlog helaas uitgebreid met nieuwe voorwerpen… In 1996 wordt het drukbezochte museum herdoopt tot het ‘Musée d’histoire militaire’. Vier jaar later verlaat het zijn locatie in de Jardin du Maïeur. Een deel van de collecties wordt tijdelijk ondergebracht in een gebouw van de rue de Houdain en blijft toegankelijk voor het publiek. Het is tijd om een nieuwe museumruimte te voorzien die voldoet aan de hedendaagse verwachtingen op vlak van museologie en scenografische omlijsting. Het project van het Mons Memorial Museum wordt gelanceerd en de opening is voorzien in april 2015. Een museum, een plaats om na te denken of om zich vragen te stellen… dit nieuwe museum is meer dan louter…

In de loop der tijden is de parochie, die in 1224 gesticht werd, verscheidene malen gereorganiseerd of opnieuw opgericht. Zo werd de in de 15e eeuw gebouwde kerk in de 17e eeuw door brand verwoest en vanaf 1664 weer opgebouwd. De toren van de huidige kerk is een overblijfsel uit de 15e eeuw. De Nicolaaskerk heeft een barokke voorgevel en een klassiek interieur. Ze is rijkelijk voorzien van houtwerk, eveneens in barokke stijl, en de kerkschat (Trésor) omvat vele oude liturgische siervoorwerpen.

Le Manège Mons Maubeuge is een grensoverschrijdend podium dat jaarlijks meer dan honderd evenementen organiseert, zowel seizoensvoorstellingen als festivals.

Een concertzaal met een uitzonderlijke akoestiek, de Chapelle du Silence, de Passage des Rumeurs, waar tentoonstellingen georganiseerd worden, en de Salle d’Émerveillement Sonore.

Het op initiatief van twee Belgische juristen, Paul Otlet et Henri La Fontaine, opgezette project had tot doel alle kennis uit heel de wereld samen te brengen. Daaruit zal later het Mundaneum ontstaan, een formidabele “vredesmachine”, een vergaarbak van alle kennis ter wereld, een wereldbibliotheek in wording. Vanaf 1920 is het gehuisvest in een vleugel van het Jubelparkpaleis in Brussel. Het Wereldpaleis / Mundaneum biedt daar onderdak aan een indrukwekkende hoeveelheid documentatie, verdeeld over een vijftigtal zalen en een “Universeel Bibliografisch Repertorium” dat tot 18 miljoen steekkaarten met bibliografische gegevens zal bevatten!Na meerdere verhuizingen zijn de archieven van het Mundaneum sinds 1993 in Mons onder dak gebracht. De fondsen en collecties worden bewaard in een art-decogebouw, “L’Indépendance” , dat in de jaren 1920 gebouwd is door architect Vleugels. Het Mundaneum biedt ook tijdelijke tentoonstellingen, lezingen, colloquia en opleidingen. Toegankelijk (wanneer er tentoonstellingen zijn) van dinsdag tot en met vrijdag van 13 tot 17 u en op zaterdag en zondag van 11 tot 18 uur. Gesloten op maandag. Het archiefcentrum (Rue des Passages, 15) kan na voorafgaande aanvraag geraadpleegd worden van maandag tot en met vrijdag, van 9 tot 16 u.

BAM (Beaux-Arts Mons) is een belevingsmuseum waar jaarlijks meerdere tentoonstellingen georganiseerd worden op een oppervlakte van bijna 2.000 m². Deze bieden de gelegenheid om een kunstenaar, een kunstbeweging of een thematiek te leren kennen die een link hebben met de verzamelingen van het museum, dat over ruim 15.000 kunstwerken beschikt. BAM is ontworpen als een uniek experiment, een ruimte waar kunstcreaties in al hun vormen ontdekt kunnen worden, een belevingsruimte ook waar de evenementen mekaar het hele jaar door opvolgen. Dit volkomen hedendaags architecturaal project verenigt het functionele en museale rechtlijnigheid met esthetiek, daar de architectuur veel ruimte laat aan lichtrijke doorgangen die zorgen voor helderheid.

De “tunnel”, die van op de binnenkoer vertrekt, geeft uit op een vredige en rustgevende openbare tuin, die tussen 1930 en 1936 aangelegd werd en komt sinds 1372 via de uitgang van het stadhuis uit op de rue d'Enghien. De beiaardconcerten van het belfort kunnen er heel goed beluisterd worden. Men treft er ook het standbeeld van de Ropieur (Gober, 1937) aan, die de voorbijgangers bespat met het water van zijn fontein en zo de spottende aard van de Bergense kwajongen symboliseert.

De Grote Markt is het echte hart van de historische stad. Ze ligt vlak bij de winkelstraat (voetgangerszone) en het belfort. Ze bestaat uit kasseistenen, zoals de steden van vroeger, en staat vol cafés en restaurants maar ook het stadhuis bevindt er zich. Ieder jaar vindt op het plein het zogenaamde Lumeçon-gevecht plaats, het legendarische gevecht van Sint-Joris met de draak.