MALMEDY, op speurtocht door de geschiedenis

Voor de som van vijfhonderd florijnen laat de voorlaatste prins-abt van het prinsdom Stavelot-Malmedy, Jacques de Hubin, dit monument in 1781 op het oude marktplein (sinds 1860), de huidige Place Albert I, bouwen. Zijn wapenschild en zijn slagzin "Fluvius Pacis "waren erop aangebracht . Beide verdwijnen echter met de komst van de Franse troepen tijdens de Franse Revolutie in 1794. Nadien prijkt op bevel van de toenmalige burgemeester Delvaux de Pruisische adelaar op de obelisk omdat hij weigerde die te plaatsen op zijn stadhuis. In 1920 na de afscheiding met Pruisen en de annexatie aan Belgie wordt de adelaar verwijderd .

Copiez/collez le code d'intégration de votre vidéo (youtube, dailymotion, vimeo, etc.) Deze kerk in het gelijknamig straatje is gewijd aan de heilige Franciscus van Assisi. Zij is de tweede grootste van de stad en is door de catastrofale brand van 1689 gelukkig gespaard gebleven. Haar ontstaan gaat terug tot in 1617 wanneer kapucijnenpaters zich in Malmedy komen vestigen. Het klooster, dat in 1902 volledig verwoest wordt en vervolgens als stadhuis en als school dienst doet, wordt tegen de kerk aangebouwd. De eerste steenlegging dateert uit 1623. Het gebouw uit breuksteen bestaat uit één hoofdbeuk en één zijkapel. Het hoofdaltaar uit eik is versierd met een doek dat de geboorte van Christus uitbeeldt; een schilderij dat Herman Rehm en A. Bragard-Pietkin aan de Malmediense schilder Counet uit 1887 toeschrijven terwijl de Club Wallon het aan Engelbert Fisen toeschrijft. Boven het portaal een Mariabeeld met kindje Jesus toegeschreven aan de Luikse school van Jean Delcour De twee zijaltaren versierd met Maria en Sint Joseph in het wit geschilderd zijn eveneens van Jean Delcour De kerk is vandaag eigendom van de gemeente Malmedy. Nog meer waardevolle schilderijen en beeldhouwerken van Waalse en Hollandse meesters uit de XVIIe en XVIIIe zijn te bezichtigen. Deze kerk in het gelijknamig straatje is gewijd aan de heilige Franciscus van Assisi. Zij is de tweede grootste van de stad en is door de catastrofale brand van 1689 gelukkig gespaard gebleven. Haar ontstaan gaat terug tot in 1617 wanneer kapucijnenpaters zich in Malmedy komen vestigen. Het klooster, dat in 1902 volledig verwoest wordt en vervolgens als stadhuis en als school dienst doet, wordt tegen de kerk aangebouwd. De eerste steenlegging dateert uit 1623. Het gebouw uit breuksteen bestaat uit één hoofdbeuk en één zijkapel. Het hoofdaltaar uit eik is versierd met een doek dat de geboorte van Christus uitbeeldt; een schilderij dat Herman Rehm en A. Bragard-Pietkin aan de Malmediense schilder Counet uit 1887 toeschrijven terwijl de Club Wallon het aan Engelbert Fisen toeschrijft. Boven het portaal een Mariabeeld met kindje Jesus toegeschreven aan de Luikse school van Jean Delcour De twee zijaltaren versierd met Maria en Sint Joseph in het wit geschilderd zijn eveneens van Jean Delcour De kerk is vandaag eigendom van de gemeente Malmedy. Nog meer waardevolle schilderijen en beeldhouwerken van Waalse en Hollandse meesters uit de XVIIe en XVIIIe zijn te bezichtigen.

Dit neoklassiek gebouw wordt tussen 1912 en 1914 onder Pruisisch bewind gebouwd voor de toenmalige Landrat (adviseur van het Land) en zijn administratie. In 1920 zetelde hier een overgangs regering onder het voorlopig bewind van de Belgische Generaal Baron Baltia benoemd tot goeverneur van de gebieden Eupen-Malmedy. In 1940 brandt het gedeeltelijk af en wordt nadien door de bezetter in originele staat hersteld om voortaan als administratief centrum te dienen. Nadien wordt het in beslag genomen en in 1951 koopt de Mij. ESMA (Société d'électricité Entre-Sambre-et-Meuse - Malmedy) het van de Belgische staat. ESMA verandert achtereenvolgens in ESMALUX, in UNERG en wordt uiteindelijk geïntegreerd in Electrabel. Vanaf 1988 is het de bedoeling dat hier de financiële diensten van Malmedy en Stavelot zouden ondergebracht worden. Toch duurt het nog tot 1996, na ingrijpende herstructureringen van het ministerie, alvorens de restauratie- en verfraaiingwerken kunnen beginnen. In juli 2001 neemt de administratie haar intrek in het gebouw.

Het huis Vinette dateert ongetwijfeld van het begin van de 17e eeuw. Opgevat als kijkmuseum kan men dit museum, dat als één der kleinsten (twee plaatsen) van de wereld geldt, enkel van buitenaf bezichtigen. Door het raam ziet men de oude slaapkamer met de bedlegerige zieke juffrouw Marie Thérèse Vinette. Deze enscenering herinnert aan een gebeurtenis in Malmedy van 16 januari 1797. De Franse bezetter verbiedt dat zieken de ziekenzalving toebedeeld krijgen. De bevolking trotseert politie en militairen en organiseert spontaan een processie. Samen met de vicaris trekken ze naar het "huis Vinette" om het zieke meisje de laatste sacramenten toe te dienen. Ze overlijdt op 15 april van het zelfde jaar.

Tussen 1755 en 1757 liet Jean-Ignace Roderiek, jezuïet en later historicus en publicist een kapel bouwen op de place du Pont Neuf . Hij was een befaamd auteur van talrijke geleerde, periodieke en literaire werken en stichter van de franstalige krant "la Gazette de Cologne". Deze kapel in klassieke bouwstijl moest het de bejaarden uit de wijk "˜La Vaulx', waaronder zijn ouders de mogelijkheid geven om de mis bij te wonen dichtbij huis. Men vindt er vandaag de relikwieën van de heilige Emerentienne, de heilige sint Albine en de heilige sint Juste. Binnenin in de kapel staan de grafstenen van de bouwheer en van leden van zijn familie .

Om zich tegen plunderaars en voorbijtrekkende bendes te beschermen, laten de burgers van Malmedy in 1601 de stad versterken door een stadswal met acht stadspoorten. Eén ervan is de Grétédarpoort aan het einde van de tue de la Vaulx, die naar de heuvel van Livremont leidt en onrechtstreeks naar de Warchevallei en het oosten van Malmedy. De eerste stadshalle van de stad ("˜place Albert I ) brande af in 1689. Men verbouwde de Grétédarpoort tot halle en installeerde er de Magistratuur en het Hogergerechtshof. Van 1808 tot 1818 het gemeentehuis. De vzw "Malmedy-Folklore" (archeologische en geschiedkundige vereniging) koopt het gebouw in 1964 van zijn privé eigenaars. Na grondige restauratiewerken brengt de vereniging haar zetel in het gebouw onder.

Op de heuvel van Livremont ten noorden van de stad laat kapucijn Albert van Dinant in 1728 eerst een kruisweg met vijf massief houten stations bouwen. Deze worden in 1873 vervangen door veertien stations, die op hun beurt in 1913 plaats maken voor de huidige sculpturen in laagreliëf van Karl Burger uit Aken. Bovenaan de kruisweg staat een zeshoekige kapel gewijd aan de heilige Agatha en Apollonia. Op 97m hoogte prijkt zij boven de stad en bevindt zich op 20 minuten wandelafstand van het centrum.

Het gesteente van het reliêf dat Malmedy omgezoomt is uniek in Belgiê. Het is een rode meerafzetting uit de perm. In de middelste laag van het kalkgesteente stuit men op oplossingsverschijnselen: dwergenrot, Ozer-gat en de toppen in Bevercé.

De oorspronkelijke abdijkerk, gewijd aan de heilige Petrus, Paulus en Quirinus is gebouwd in renaissancestijl en in de vorm van een latijns kruis naar het ontwerp van de Luikse architect Charles-Antoine Galhausen uit ST Vith afkomstig. Aan de voorgevel prijken twee klokkentorens met aan één zijde de beiaard. Haar uniek kerkschip zonder steunpilaren, dat door een enorm dwarsschip gekruist wordt, verrast door zijn grootte en de enorme lichtinval. Het hoofdaltaar, aangebracht in 1877, is versierd met reliekschrijnen. De zijaltaren zijn afkomstig uit de parochiekerk Sint-Géréon ,die in 1822 werd afgebroken. Op één van beide (in het westen) vindt men een beeld van de heilige maagd toegekend aan Jean Delcour. In de kathedraal bevindt zich ook de schrijn met de relikwieën van de heilige Quirinus en Gereon. Na 1795, na de inlijving van het prinsdom door de Franse Republiek, doet de kerk een tijdlang dienst als paardestal en winkel voor de bezettingstroepen. In 1817 koopt Henri Steinbach de kerk en schenkt ze aan de gemeente Malmedy, die hier haar parochiekerk inricht. Van 1921 tot 1925, onder het bewind van generaal baron Baltia, wordt zij de zetel van het kortstondig diocees Eupen-Malmedy en verheven tot de rang kathedraal. Ondertussen werd ze door de commissie monumenten en landschappen geklasseerd.

Tijdens de Franse Revolutie verwerft de industrieel Henri Steinbach een groot deel van de immense tuin van de paters, die van de abdij tot aan de Chemin-Rue rijkt. In 1898 laat zijn kleinzoon Jules Steinbach (1841-1904) er een nieuwe straat aanleggen die zijn naam draagt. In 1900 laat hij op eigen kosten het luxueuze stadhuis bouwen met een hal volledig in witte marmer. Op 28 september 1901 wordt het ingehuldigd. De architect is de Malmedien Fritz Maiter,amper 19 jaar oud.

Deze prachtige villa uit Franse steen met rond de omlijstingen natuursteen wordt in opdracht van Jules Steinbach in 1901 voor zijn dochter Juliette gebouwd. In in 1902 trouwt zij met Hubert Lang en draagt de villa voortaan de naam villa Lang. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de villa de zetel van de Kommandantur en het Kreisbauemschaft. Daarna doen de gemeentediensten er hun intrek, die de villa voorgoed verwerven in 1951. Ook het vredegerecht van het kanton is hierin ondergebracht. In de inkomhal vindt men de originele gietijzeren plaat van kloosteroverste Parmentier. In de traphal hangt een Brussels wandtapijt van G. Chaudoir waarop onze provincies afgebeeld zijn, geschonken door de Belgische staat. Ook een schilderij met de afbeelding van Judith en Holopherne geschilderd door Alexandre Thomas uit Malmedy (1810-1898).

In 1897 trouwt Laure Steinbach met Louis Steisel één van de oprichters van de papierfabriek van de Pont de Warche. Voor het jonge paar laat de industrieel Jules Steinbach de villa des Lilas bouwen, later de villa Steisel genoemd, op de plaats waar voordien twee schuren van een leerlooierij stonden. In 1928 verkoopt Louis Steisel het gebouw aan de Nationale Bank van Beglië die tot 1956 haar filiaal heeft. Daarna koopt de gemeente Bevercé het goed en brengt er haar administratie in onder tot 1976. Vandaag biedt de villa onderdak aan de lokale politiediensten.

Rond 650 sticht benedectijner monnik Remacle de abdij van Stavelot-Malmedy. Eerst laat hij in 648 het klooster van Malmedy bouwen op zijn huidige plaats op de Place du Châtelet. In de loop der eeuwen wordt het meerdere keren verwoest en gerestaureerd. Ook de huidige gebouwen worden in de XVIIIe eeuw heropgebouwd nadat ze bijna volledig verwoest zijn door de grote brand van de stad in 1689. De Romaanse abdijkerk, die ten noord-oosten stond van de huidige kathedraal, gaat volledig in rook op. Onder Frans bewind dienen de gebouwen als kantoor van de onderprefectuur. Tijdens de XIX eeuw bieden ze onderdak aan de Landwehr, worden nadien omgebouwd tot Progymnasium (hoge school) om uiteindelijk tot in 1982 onderdak te bieden aan het Koninklijk Atheneum. In 1985 verwerft de gemeente het gebouw en restaureert enkele jaren later het dak, de vensters en bepaalde delen van het interieur. Vermeldenswaardig is ook het feit dat het dak en de ruimtes geklasseerd worden. Vandaag heeft het gebouw weer een andere functie. Sinds april 2011 is er het Malmundarium geplaast, een ruimte voor de herinnering, de kunst, de geschiedenis en de cultuur. Het klooster en zijn binnenkoer zijn juweeltjes geworden en de bovendiepingen, met hun skelet uit de 18e eeuw, vormen een uitzonderlijk fascinerend kader. Op een oppervlakte van 3.000 m², op het gelijkvloers en op de bovenverdiepingen heeft de bezoeker enorme mogelijkheden om het verleden en het heden van Malmedy en zijn regio op een interaktieve en moderne manier te ontdekken.

Dit kunstwerk bevindt zich op het kruispunt van de rue de la Warche met de Vieux Thier en de rue de Bavière. De oorspronkelijke brug - wellicht uit hout - wordt voor het eerst vermeld in het begin van de XIIIe eeuw. De eerste stenen brug met zeven bogen wordt tussen 1619 en 1622 gebouwd. Belangrijke gebreken aan de fundamenten, ontdekt tijdens een expertise in 1763, leiden uiteindelijk tot een gedwongen heropbouw van de brug in 1766. Hiervoor gebruikt men stenen uit de steengroeve van Mont. De stenen sculptuur met de wapens van de Prins Abt Alexandre Delmotte breekt in1766. De overlevering wil dat men op die plaats een beeld van de heilige Sint Jan Népomucène op de leuning aanbracht. Tijdens de Franse Revolutie verdwijnt het beeld en wordt in 1986 vervangen door een sculptuur van dezelfde heilige van de hand van Jean Thérer.

In de Outrelepont-wijk aan de rechter oever van de Warche staat het oudste huis van Malmedy. Het huis dateert uit de XVIe eeuw en heeft grote branden van 1587, 1689 en 1944 doorstaan. Het heeft zijn typische aspecten behouden, ondanks de oorlogen en overstromingen. Deze minuscule, typisch Ardense woning is volledig uit leem gebouwd. De piepkleine ruimtes verlenen het huis een aagename warme sfeer. De façade met haar oorspronkelijke vensterluiken trekt onmiskenbaar de aandacht van de voorbijgangers. Dit huis is een architecturaal pareltje dat getuigt over lang vervlogen tijden.

In 1188 gewijd aan de heilige Maria-Magdalena hoort deze kapel bij het tienmalige huis voor melaatsen. In 1554 wordt ze heropgebouwd en wordt kort nadien verbonden aan de cultus van de heilige maagd Maria. Naar aanleiding vaan een pestepidemie die meer dan tweehonderd slachtoffers eist, schenkt Nicolas Lejeune, woonachtig in Keulen maar afkomstig van Faymonville, haar in 1741 een houten beeld van de heilige maagd Maria. (Het beeld wordt in 1998 bij klaarlichte dag op scrupuleuze wijze door twee personen gestolen en is tot op vandaag niet teruggevonden.) Hierdoor krijgt de kapel de naam "Notre-Dame des Malades" en wordt doorheen de eeuwen het doel van menig pelgrim. De talrijke votiefbeelden op de muren getuigen vvan de grote populariteit van de Maagd der zieken zowel vroeger als nu.

Dit belangrijke bouwwerk wordt in 1830 in opdracht van Jean-Hubert Cavens en zijn echtgenote Anne-Elisabeth gebouwd. Tot in 1960 doet het dienst als weeshuis. Nadien wordt het internaat van het Institut Notre-Dame (technische school). In 1968 koopt de stad Malmedy het huis, restaureert.

Deze oude woning bevindt zich nagenoeg op het kruispunt van de rue de la Tannerie met de Chemin-Rue. Ze wordt in 1724 gebouwd door de architect Laurenz Mefferdatis uit Aken en dit in opdracht van Quirin Joseph Dester, raadsman van de prins-abt. De naam van het huis stamt van de voorlaatste eigenaars, de heer en mevrouw Villers-Mostert. De laatste eigenares, mejuffrouw Simone Villers, die in 2003 overlijdt, maakt het huis over aan de stad Malmedy. Dit huis is buitengewoon noemenswaardig omwille van het prachtige interieur maar ook door zijn oorspronkelijke architectuur. Als dusdanig is het vandaag het enige voorbeeld in Malmedy van een patriciërshuis uit het eerste kwart van de XVIIIe eeuw. Gelukkig en bijna als bij mirakel heeft het kunnen ontsnappen aan de bombardementen van december 1944.