De Zeven Fonteinen Wandeling

De wandeling begint op de parkeerplaats voor de begraafplaats van Grand-Hallet. Het oude bakstenen gebouw aan de linkerkant is het dorpszaal. Het werd in 1766 gebouwd om als stal te dienen voor de behoeften van de pastoor, die in die tijd ook landbouwer was. In de 19e eeuw was hier ook de katholieke school van het dorp gevestigd. Vandaag de dag is het de zetel van het Grand-Hallet festival comité "Les Amis du Fayimi", in 1992 opgericht. Sinds 2019 heeft het comité besloten zijn eigen bier volgens zijn wensen te brouwen: "La Fayimi" is een lichtblond bier, in de microbrouwerij van Jandrain-Jandrenouille gebrouwen.

De eerste bekende schriftelijke vermelding van het dorp dateert van 1116, in de vorm van "Hallei". De exacte datum van de bouw van de eerste kerk is niet bekend. De eerste tekst waarin het met zekerheid wordt vermeld komt uit 1139. In die tijd maakte de kerk deel uit van het dekenaat van Jodoigne. In de 13e eeuw behoorden alle kerken in de streek toe aan de kathedralen en abdijen van Luik, die er het patronaatsrecht over hadden. Voor de kerk van Grand-Hallet werd dit recht door de kathedraal van Sint-Lambertus van Luik en de abdij van Val des Vierges van Oplinter, tot 1228 gedeeld. Daarna stonden zij hun rechten, met uitzondering van de tienden, af aan de collegiale kerk van Sint-Bartholomeus van Luik. In de 13e eeuw werd een nieuwe kerk gebouwd. Het enige overblijfsel uit deze periode is de Romaanse toren, van silexstenen gebouwd die in de plaats zelf of in naburige dorpen zoals Lincent en Petit-Hallet werden gewonnen. Het schip van deze kerk lag niet achter de toren zoals tegenwoordig, maar ervoor. Het was kleiner dan het huidige schip. De toren, die tijdens oorlogen als ovangplaats voor de bevolking diende, had geen buitendeur en geen trap die naar de bovenverdiepingen leidde. De toegangsdeur tot de oude kerk bevond zich in een van de muren van het schip. Om de eerste verdieping van de toren te bereiken was een ladder nodig, die gemakkelijk kon worden verwijderd. De openingsboog tussen de benedenverdieping van de toren en het schip is vandaag nog duidelijk zichtbaar in de gevel.

Na een wandeling over de begraafplaats komt men bij een verdiept pad, omzoomd door enkele bomen, waar een openbare bank staat. We zijn in de buurt van een boom “Fayimi” genaamd. Deze boom werd in 1992 ter vervanging van een andere boom die op deze plaats tijdens de Tweede Wereldoorlog werd verwoest geplant: hij gaf zijn naam aan het feestcomité van het dorp en aan het plaatselijke bier.

De kapel van “Sainte-Thérèse de l'Enfant Jésus” bevindt zich op de hoek van de rue de l'Épinette en de rue du Condroz, onder een prachtige kastanjeboom. Het werd in 1931 herbouwd, misschien op basis van een eerdere kern. Boven de deur is een steen met de inscriptie: "Grand-Hallet 1931 / Gebouwd ter ere van / Ste-Thérèse de l'Enfant-Jésus / Door de familie / Gilsoul-Dardenne" gegraveerd.

De vestiging van een molen op deze plaats is zeer oud. De oudste vermeldingen erover hebben betrekking op de weg die wij zojuist hebben afgelegd. Het werd vroeger "li voye de Molhen" genoemd, een Germaanse term die de vestiging van een molen tijdens de Frankische periode aanduidt. In ieder geval wordt er al in de 13e eeuw melding van een molen gemaakt. De molen, die in 1465 door de Luikenaars werd verwoest, werd enkele jaren later heropgebouwd en kreeg de naam "neuf moulin" (nieuwe molen). Tijdens de Middeleeuwen was de molen eigendom van de hertog van Brabant. Vanaf de 16e eeuw werden de inkomsten van de molen tussen de hertog en verschillende leenheren verdeeld. Het werd aan molenaars, meestal voor 3 jaar verhuurd. Het laatste huurcontract dat in het Algemeen Archief van het Koninkrijk wordt bewaard, is afkomstig uit 1659 en geeft aan dat het huis net verbouwd is. De L-vormige gebouwen die vandaag de dag te zien zijn, komen voor een deel uit de 18e eeuw. In 1869 werd het molenrad verhoogd en vergroot. De fabriek werd in 1949 definitief stilgelegd. Het werd in 1988 door het echtpaar Dardenne gekocht, dat het grondig liet restaureren. De reddingsoperatie werd uiteindelijk in mei 1990 voltooid. In de molen en alle bijgebouwen is nu de collectie ijzerendozen ondergebracht die mevrouw Yvette Dardenne in de loop der jaren heeft opgebouwd. Het omvat nu meer dan 58.000 gelithografeerde blikken, waarvan de oudste uit de jaren 1868 afkomstig is.

Dit moerassige gebied van 21 hectaren was reeds in de prehistorie bewoond en in de Romeinse tijd werden er gebouwen opgetrokken. Vandaag de dag staat er een waterpompstation en zijn er nog steeds waterkersbedden in gebruik. Het gebied omvat een deel van de vallei van de beek Henri-Fontaine, waar vele vegetatie-elementen groeien die overal elders op het grondgebied van de gemeente zijn verdwenen. Dit zijn getuigen van wat minder dan een eeuw geleden in de meeste valleibodems kon worden waargenomen, vóór de buitensporige intensivering van het landgebruik. Het gaat duidelijk om vochtige weiden, maar ook om dicht rietland en hoge overblijvende kruidachtige planten van 1,5 tot 2 meter hoog, in alluviale zones op frisse, niet-zure en tamelijk vochtige grond gelegen. Tenslotte is het gebied bedekt met bosklompen door elzen, bomen die goed gedijen op natte bodems overheerst.

Aan het begin van de rue du Mayeur Jules Debras staat de oude boerderij Osy de Zegwaart, ook als de Dochen boerderij of de Favart boerderij bekend, naar de vroegere eigenaars. Het is een indrukwekkende vierhoekige boerderij, waarvan de basisconstructie uit de jaren 1674 afkomstig is. Sindsdien heeft het uitgebreide verbouwingen ondergaan, waaronder de uitbreiding van het hoofdgebouw met uitzicht op het park in 1907.

Het voormalige gemeentehuis in de rue des Fontaines is in feite het derde gemeentehuis dat in Grand-Hallet werd gebouwd. Het is afkomstig uit 1907. Het werd het gemeentehuis van de drie dorpen Grand-Hallet, Petit-Hallet en Wansin na de eerste fusie van de gemeenten in 1964. Het bleef in gebruik tot de fusie van de gemeenten met Hannuit op 1 januari 1977. Het gebouw rechts is de voormalige gemeenteschool, ook in 1907 gebouwd. Beide gebouwen werden na 1977 als school tot 2016 gebruikt, toen de kinderen en hun leerkrachten hun nieuwe kantoren in de rue Mayeur Debras in gebruik konden nemen.

De tufsteen van Lincent is een lichte en poreuze gele kalksteen die in het verleden op verschillende plaatsen in het dorp Grand-Hallet, bijvoorbeeld in de Rue Sous-les-Prés, en in de naburige dorpen, met name in Lincent en Linsmeau, werd ontgonnen. Deze gemakkelijk te bewerken steen werd bij de bouw van vele huizen vanaf de Romeinse tijd tot het midden van de 20e eeuw gebruikt. Het was ook zeer nuttig voor de bouw van broodovens vanwege zijn opmerkelijke vuurvaste eigenschappen.

Bovenaan de rue Grande Dame werd de kleine kapel van de heilige Rita gebouwd, de beschermheilige van ongehuwde vrouwen, hopeloze zaken en onmogelijke dingen. Niemand weet met zekerheid wie de grote dame in de naam van de straat vermeld is, maar het zou de abdis van de abdij van Oplinter kunnen zijn, die veel bezit in Grand-Hallet had.

Deze straat maakte ooit deel uit van de "chaussée de Nivelles", in de eerste eeuw na Christus gebouwd. Het was een secundaire Romeinse weg die in Oreye verbonden was met de "grote" Romeinse weg die Bavay met Tongeren en Keulen verbond. Vanaf deze straat opent zich een prachtig panorama richting Lincent en, in de verte, Tienen. Het uitzicht op Grand-Hallet, en Hannuit in de verte, is ook interessant.

De oude kasteelboerderij was eigendom van de heren van Grand-Hallet van de 17e eeuw tot het einde van het Ancien Régime. De heer heeft er waarschijnlijk nooit gewoond. Vanaf 1685 werd bewoond door de toenmalige burgemeester bewoond. Daarna volgden verschillende huurders elkaar op. Sinds het feodale tijdperk en tot aan de Franse tijd had Grand-Hallet een hoge heerlijkheid en een hof van justitie. De heer was een landeigenaar die over zijn onderdanen en hun eigendom een deel van het openbaar gezag uitoefende. De heerlijkheid bestond zowel uit land als uit een aantal rechten. In zijn domein was de heer zowel meester als gerechtsdienaar: hij benoemde de burgemeester en de schepenen, die respectievelijk belast waren met het bestuur van het dorp en de rechtspraak. De hoeve van het kasteel werd in de 18e eeuw herbouwd en daarna ingrijpend verbouwd. Het torenportaal met drie verdiepingen dat boven een portaal uit Gobertange-steen uit het midden van de 18de eeuw uitsteekt, is een van de oudste gebouwen van de stad. De boerderij is sinds 1990 eigendom van de familie Warnant. De grond is nog steeds eigendom van het OCMW van Namen, dat het als erfenis van de afstammelingen van de heren van Grand-Hallet had ontvangen.