Chatelaine

 

Te midden van kostbaar zilveren vaatwerk en tafelgerei ligt een bijzonder en sierlijk voorwerp van verzilverd metaal: een chatelaine. Het heeft een rechte beugel en een driehoekige houder, waaraan drie kleine objecten hangen. Links een handig pillendoosje, in het midden een medaillonhouder en rechts een flaconnetje van geslepen glas, ideaal voor een vleugje parfum. Zowel de haak als de hangertjes zijn versierd met pauwen en griffioenen in verfijnd filigraanwerk.

Dit soort accessoire gaat terug tot de zestiende eeuw, toen kasteelvrouwen vaak een ketting met kostbaarheden rond hun middel droegen. Daar komt de naam chatelaine vandaan. Onderaan de ketting hing een pomander, een woord dat is afgeleid van het Franse ‘pomme d’ambre’. Een amberappel, dus. Dames droegen een stukje amber in een appelvormige huls aan hun gordel om zo een lekkere geur te verspreiden. Later kwamen er, naast de pomander, steeds andere accessoires bij: spiegeltjes, tasjes, brillen, poederdozen...

In de 18e en 19e eeuw groeiden zulke kettingen uit tot echte statussymbolen, ook voor mannen. Die hingen er vooral horloges of zegelstempels aan. De chatelaine waar je naar kijkt, hoorde toe aan een vrouw. Het luxevoorwerp is gemaakt rond 1900, maar is gebasseerd op een exemplaar van ruim een eeuw eerder.

Van het huidige mysterie van de dameshandtas was in de tijd van de chatelaine dus geen sprake… De eigenares van deze Leuvense chatelaine toonde haar persoonlijke dure kleinoden aan wie het wilde zien.