Een verlaten stad / Une ville abandonnée

SYMB 6110

'Een verlaten stad' toont ons de bevreemdende visie van de kunstenaar op een hoek van het Hans Memlingplein te Brugge met de uiterst gedetailleerde weergave van het kloostergebouw van de zwartzusters, op de tekening met dichtgemetselde deuren en blinde vensters. Een droomwereld wordt opgeroepen door de bevreemdende combinatie van een bestaand stadsgezicht met een mythische zee. In het midden van het desolate plein staat een enigmatische witstenen sokkel met een geheimzinnige duistere nis. Geen spoor meer van het standbeeld van Hans Memling dat in 1871 door Hendrik Pickery werd vervaardigd.

Er is geen levende ziel te bekennen, de vaalgrauwe lucht benadrukt nog de dreigende stilte en het doodse isolement. Rechts ebt de zee eindeloos weg, de zeespiegel aan de horizon eventjes blauwend. Zo verging het Brugge, 'Een verlaten stad', door de zee in de steek gelaten toen de zeegeul tijdens de Middeleeuwen verzandde en de vitale navelstreng met de oceaan verbroken werd. De tekening kan ook in tegengestelde zin gelezen worden, namelijk als een spookstad die door haar inwoners werd verlaten uit vrees voor een overstroming.

Khnopff deelde Albrecht Rodenbachs gedachtegoed, wat onder meer tot uiting kwam in 'Een verlaten stad' : zoals het standbeeld van Memling door de zee werd verzwolgen, zo zou het materialisme de kunststad overspoelen en de kunstenaarsziel verdrinken in de verlammende bekrompenheid van de omgeving en van het massatoerisme. De mysterieuze maar uitdrukkelijke afwezigheid van het standbeeld kristalliseert echter ook tot een symbool van vereenzaming en verlatenheid. Verder vertolkt het verdwenen beeld in essentie de alomtegenwoordige doodsgedachte, de onontkoombaarheid van eenieders uiteindelijke verdwijning in de oneindige leegte.

(naar Dominique Marechal, in catalogus 'Fernand Khnopff (1858-1921)', Brussel, KMSKB, 2004, p. 39-40, 230-231)