Stadstocht "de 10 hoogtepunten" in Verviers

Het Grand Theatre, in neoklassieke stijl, is een massief gebouw zonder versieringen, dat uit één blok lijkt te zijn gehouwen. De hoofdgevel, bekroond door een lange balustrade, heeft een monumentaal peristyle-terras. De benedenverdieping bestaat volledig uit gebeeldhouwde kalksteen met bossages; een ingangsportiek beslaat drie traveeën in het midden. Op de tweede verdieping verlichten vijf halfronde traveeën, gescheiden door antieke zuilen, de foyer. Dit gebouw vervangt het voormalige theater "la Bonbonnière" op de Place Verte, dat in 1822 in gebruik werd genomen. Waarom deze verandering? Er waren twee belangrijke redenen: groter bouwen en vooral voldoen aan hogere veiligheidsnormen. Toen het project in de hoofden van de autoriteiten was geboren, werd een architectuurwedstrijd uitgeschreven. Eenendertig anonieme maar getitelde projecten werden ingediend. Het project met de titel "Gaat het gebeuren? Dit was het project van de architect Thirion, die bijna parallel het naburige gebouw "le Manège" zou bouwen. Vanaf de opening in 1892 werden er shows, opera's en operettes (Verviers had zijn eigen theatergezelschap), musicals (waaronder Annie Cordy en Ourvil), concerten (met prestigieuze namen) en muziekwedstrijden georganiseerd. De beroemdste daarvan was de internationale wedstrijd 'Vieuxtemps', een wereldberoemde componist en uitvoerder uit Verviers, die getalenteerde violisten uit de hele wereld aantrok. Binnen is er een grote marmeren eretrap. Aan de zijkant zijn de twee trappen hoefijzervormig en de zuilen neokorinthisch. We ontdekken ook de bustes van Henri Vieuxtemps en Roberto Benzi. Deze decoratie was alleen zichtbaar voor de rijken. De huidige glazen deuren waren van hout. Het gewone volk kwam binnen via de nauwelijks zichtbare houten zijdeuren en bereikte het "paradijs" via blinde trappen. Het rijke interieur in "Louis XIV" stijl (vergulding, plafondverlichting) is vrij goed bewaard gebleven. Het plafond is versierd met mythologische voorstellingen van de Luikse schilder Berchmans. Het theater was het eerste in België dat volledig geëlektrificeerd werd. De grote zaal biedt plaats aan 1.350 personen. Het Grand Théâtre de Verviers werd in 2003 geklasseerd en staat sinds 2016 op de lijst van uitzonderlijk erfgoed van Wallonië.

Het centraal station van Verviers ontstond in 1925, in een tijd dat Verviers zijn welvaart dankte aan de wolindustrie. Een meer "centraal" station was dus nodig dan het station in het westen, met een directe lijn en vooral een weergave van onze welvaart, werd gebouwd. De plannen voor het centraal station werden opgesteld door twee architecten: Charles Thirion en Emile Burguet. Deze laatste zette het project alleen voort na de dood van zijn collega in 1920. Het gebouw is geïnspireerd op de renaissancestijl en wordt gekenmerkt door de eenvoud van de lijnen en de homogeniteit van de architectonische elementen van de gevel. Het gebouw is van steen, maar de gevel aan de straatkant is van rode baksteen, zonder versiering. Op de gevel staan de standbeelden van de spinner en de wever, twee oude beroepen die verbonden zijn met het bewerken van wol! De voorzijde van het gebouw bestaat uit een grote boogvormige erker die de hal verlicht. Een wijzerplaat in een gebogen fronton met krullen bedekt het geheel met een gebroken paviljoendak. De ramen, in Art Nouveau stijl, zijn opvallend en van metaal. Bij de ingang, binnenin het station, bevindt zich een bas-reliëf dat herinnert aan de fabel "De haas en de schildpad" van Jean de la Fontaine. De haas zit vast voor een slagboom terwijl de schildpad op de trein stapt.

De Société de l'Harmonie werd in 1829 opgericht door ene Hervien om de muzikale aanwezigheid in Verviers te ontwikkelen. Deze oude dame, ouder dan de Belgische staat, had haar lokalen in de buurt van de Récollets. De muzikale bijeenkomsten waren een groot succes en werden bijgewoond door rijke industriëlen. Omdat de lokalen niet voldeden, deed de burgerij een beroep op de Brusselse architect Spaak om een nieuw gebouw te bouwen, dat in 1835 werd ingehuldigd. Henri Vieuxtemps, 15 jaar oud, speelde er. Het eenvoudige neoclassicistische gebouw heeft twee verdiepingen met negen traveeën. Vanaf het begin was het gebouw al te klein en het was Thirion die in 1859 aan beide zijden een vleugel toevoegde, evenals balustrades en vazen die de gevel bekronen. Op de begane grond vormen de zeven centrale traveeën een portiek met Dorische zuilen. Deze ondersteunt de eerste verdieping met grote traveeën die eveneens door Dorische zuilen worden gescheiden. Zij verlichten de grote zaal die het middelpunt van het gebouw vormt. In deze zaal werden en worden nog steeds veel recepties gehouden. Het is hier dat alle Belgische koningen die door Verviers kwamen, werden ontvangen.Het park dat aan het gebouw grenst, is zeer aangenaam om door te wandelen en heeft vele zeldzame soorten die door onze wolkwekers zijn meegebracht, zoals een sequoia en een ginkgo biloba, uitzonderlijke bomen. Het is omgeven door prachtige poorten.In deze groene ruimte staat een prachtige kiosk in Moorse stijl. Deze werd ontworpen door Thirion, een architect uit Verviers, en werd ingehuldigd in 1854. Er zij op gewezen dat zij een tweelingbroer heeft in Brugge. Het gebouw en de kiosk zijn geklasseerd als Waals erfgoed; het park wordt beheerd door het Waals Gewest.

Bezet een belangrijke plaats in de stad van Verviers is het Toeristisch Centrum voor Wol en Mode gevestigd in gebouwen van de familie Nivelle. In 1727 ging de fabriek over in handen van de familie Dethier. Van 1804 tot 1806 breidt Pierre-Henri de fabriek uit en bouwt een privé-herenhuis (voorste gedeelte) en legt een tuin aan van 8.000 m². Na verschillende veranderingen werd het pand in het midden van de 19e eeuw gekocht door de heer Bettonville. Deze familie baatte een stoffenfabriek uit tot 1970. In 1976 kocht de stad Verviers het hele gebouw met de bedoeling er een wolmuseum in onder te brengen. Het fabrieksgedeelte, in neoklassieke stijl, is gebouwd op drie niveaus rond een grote "L"-vormige binnenplaats. Op de begane grond bestaat het uit een opeenvolging van getoogde Franse ramen waarvan de glazen bovendorpel wordt gedeeld door kleine stralen. Een grote gewelfde deuropening beslaat twee niveaus en versterkt het monumentale karakter van het gebouw. Aan de straatzijde bevindt zich het herenhuis. Het CTLM, dat in 1999 werd ingehuldigd, biedt een parcours met de titel "Van garen tot mode" dat de verschillende fasen van het productieproces van wol en stoffen uit het glorietijdperk van de Vervierse wolindustrie laat zien. Het biedt ook tijdelijke tentoonstellingen.

Het beeld werd gemaakt door Joseph-Antoine Van den Kerkhove, bekend als Nelson. Dokter, filosoof, magistraat, promotor van het burgerlijk huwelijk, stichter van scholen voor arbeiders met wie hij zeer nauw verbonden was. Hij sprak en onderwees de arbeiders van de Gris-Gevris en leerde hen lezen, in de overtuiging dat onderwijs aan iedereen moet worden gegeven en de beste manier is om vrijheid te bereiken. Grégoire-Joseph Chapuis werd in 1761 in Verviers geboren. Hij leerde zijn vak van zijn vader, een meester-onderwijzer, voordat hij zijn diploma behaalde. Hij was de eerste chirurg die een keizersnede uitvoerde in de streek van Verviers. Hij was ook verantwoordelijk voor de burgerlijke stand. Deze man die hield van rechtvaardigheid en solidariteit, een voorvechter van politieke en sociale hervormingen, werd gearresteerd, veroordeeld voor zijn ideeën, summier berecht en geëxecuteerd, voor "een voorbeeld". Teruggebracht uit Luik, gezeten op zijn doodskist, werd hij onthoofd op de Place du Sablon in Verviers. Dit plein zou in 1875 het "Martelarenplein" worden. Op 10 oktober 1880 werd het monument ter nagedachtenis van Chapuis officieel ingehuldigd door de liberale burgemeester Ortmans-Hauzeur. De werkzaamheden werden snel uitgevoerd omdat de gebeurtenis moest samenvallen met de 50e verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid. Het monument bestaat uit een vier meter hoge sokkel van arduin uit Écaussines, met daarop een bronzen beeld van dezelfde hoogte. De figuur staat rechtop met zijn hoofd naar de toekomst gekeerd en zijn benen iets uit elkaar, waardoor het mes dat hem doodde zichtbaar wordt. Op de wanden van de sokkel zijn inscripties aangebracht die de door Chapuis verdedigde waarden onthullen. Bij gebrek aan een afbeelding van het gezicht van Chapuis, zouden zijn gelaatstrekken zijn ontleend aan zijn neef Armand Wéber (waarvan iedereen de gelijkenis toegeeft).

Dit imposante gebouw is sinds 7 augustus 1989 geklasseerd als Waals erfgoed en is een van de emblematische symbolen van de welvaart van Verviers dankzij de wolindustrie uit de 19e eeuw. Het postkantoor is het werk van de Gentse architect Alphonse van Houtte, die het na vijf jaar werk in 1909 voltooide. Bijna 60 jaar lang was het het epicentrum van de communicatie van de stad. De stijl is een mengeling van neogotiek en renaissance, maar ook de 'Vlaamse toets' is zichtbaar. Steen, en vooral steenkleuren, worden veel gebruikt in de gevels: blauwe steen voor alle gebeeldhouwde elementen, zandsteen voor de metselwerkelementen, groene zandsteen uit de Gileppe voor de basis, roze zandsteen uit Andenne voor de verhogingen. Talrijke ornamenten op de gevel, figuratieve versieringen of opschriften, die de verschillende postdiensten aanduiden, herinneren aan de oorspronkelijke functie van het gebouw. Andere verwijzen naar de uitvindingen van de industriële eeuw: gloeilampen, elektrische apparaten, enz. Putti, d.w.z. medaillons versierd met allegorische figuren, completeren deze rijke decoratie. Twee ronde en achthoekige torens bovenaan omlijsten het gebouw. De kleinste meet 50 meter. Zijn grotere zus is 80 meter hoog, de hoogste van onze stad. Oorspronkelijk liepen vanuit de verschillende huizen draden naar de top van de toren. Om de Salle des pas perdus te bereiken, moet men het majestueuze voorportaal oversteken, waarop twee heraldische leeuwen staan met het wapen van de stad Verviers en de provincie Luik. De begane grond werd gebruikt als postkantoor en de eerste verdieping als telegraaf- en telefoonkantoor. Sinds januari 2005, na de voltooiing van de restauratie- en herstelwerkzaamheden, zijn de kantoren van Forem erin ondergebracht.

De fontein van Ortmans dateert van 1893 en is het werk van Clément Vivroux. Met zijn afmetingen van 15 bij 13 meter is het de grootste muurfontein in de provincie Luik. Hij staat aan de voet van de gelijknamige straat en werd geopend in 1885, het jaar van het overlijden van burgemeester Ortmans. Jean-François Ortmans, een industrieel gespecialiseerd in verven, was burgemeester van Verviers van 1855 tot 1885. Zijn naam is verbonden met de bouw van de Gileppe-stuwdam en met de aanleg van de industriële en huishoudelijke watervoorziening in onze stad, één van de eerste in België. Het eerbetoon en de dank van de stad en de bevolking worden uitgedrukt door dit monument. Twee gedenkplaten, aan weerszijden van de buste van de burgemeester, herinneren hieraan.  Op het fronton staat de stad Verviers, voorgesteld door een dame, naast een leeuw, symbool van kracht. De dame houdt een stuk stof in haar rechterhand, wat herinnert aan de textielindustrie van de stad. Verschillende elementen herinneren aan water: gebeeldhouwde schelpen, de amforen aan weerszijden en de bewerkte basis, onderbroken door gebeeldhouwde banden die watergordijnen imiteren. De buste van Jean-François Ortmans staat in een schelpvormige nis en het geheel wordt omgeven door twee paar zuilen.

Eeuwenlang stond de eerste parochiekerk, St. Remacle, naast het gebouw dat het gemeentebestuur vertegenwoordigde. Het gaf een slechte indruk van de welvaart van onze stad en stond aan het eind van de 18e eeuw naast ons nieuwe stadhuis. Bovendien verkeerde het gebouw in slechte staat. Na lange discussies en controverses over de locatie, de plannen en de keuze van de architect voor de bouw van een nieuwe kerk, nam Raymond Biolley, een rijke industrieel en bekende notabele, het heft in eigen handen en deed een beroep op Jean-Pierre Crémer, een architect uit Aix. Dit verklaart misschien het "protestantse tempel"-uiterlijk van het gebouw. Het is een reproductie van een grote Romeinse basiliek, zoals de neo-klassieken graag deden aan het begin van de 19e eeuw, gemaakt van witte kalksteen uit de streek van Verviers. Vier halve zuilen ondersteunen het hoofdgestel van de centrale portiek, die wijd open is door een centrale boog. Het lijkt op een Romeinse triomfboog. De gevel is versierd met vier beelden die tijdens het eeuwfeest (1938) zijn geplaatst. Het plein is tien meter diep. De 43 meter hoge toren van twee verdiepingen geeft een massieve indruk. Hij wordt bekroond door een koepel met een koperen kruis. De klok dateert uit 1845. De zijgevels zijn van baksteen. Binnen is het koor indrukwekkend: een imposant marmeren hoogaltaar omgeven door vier grote beelden in Franse steen die de "vaders" van de kerk voorstellen (Ambrosius, Augustinus, Gregorius en Hiëronymus); eikenhouten koorbanken, schilderingen op het plafond en de zijkanten. Het zij- en achteraltaar leunen tegen de pilaar die het oksaal ondersteunt. Het beeld van St. Severus, beschermheilige van de wevers, was een must in een stad die zo lang aan de textiel was gewijd. De preekstoel is een belangrijk stuk massief gesneden eikenhout. Drie beelden vormen een interessant ensemble: Saint-Raymond en Saint-Edouard presenteren Saint-Remacle met een plan van de kerk. De kerk van Saint-Remacle wordt nu steeds meer een cultureel trefpunt waar concerten worden gehouden.

Het hotel Edouard de Biolley, gebouwd in de tweede helft van de 18e eeuw in Lodewijk XV-stijl, draagt de naam van zijn opdrachtgever. Het is opgetrokken uit baksteen en gebruikt ook Maaslandse kalksteen. De voorgevel heeft drie niveaus en zeven traveeën. Het gebouw werd in 1860 uitgebreid in de Empirestijl, die toen erg in de mode was. Deze uitbreiding bestond uit de toevoeging van een stenen tribune, die door de familie Biolley werd gebruikt voor feesten, optochten en processies. Ook werden een balkon, een derde verdieping en het rechterportaal toegevoegd.Aan de achterzijde heeft het gebouw drie verdiepingen en vijf traveeën. Een portaal met zes zuilen werd later toegevoegd.Edouard de Biolley, de jongere broer van Raymond, woonde in dit gebouw. Raymond woonde op een steenworp afstand van zijn broer, op de Place Sommeleville. Samen runden ze het familiebedrijf, waarvan de gebouwen zich achter de huizen uitstrekten. De familie Biolley, oorspronkelijk afkomstig uit de Haute-Savoie, speelde een belangrijke rol in Verviers. Zakenlieden (maar ook vrouwen), machtig en rijk, sommigen speelden een belangrijke rol in de gemeentelijke en zelfs nationale politiek.

Tot 1775 stond er, min of meer op dezelfde plaats, de zetel van de lokale macht, een enorm gebouw van het type «halle», vergelijkbaar met de vleesmarkt die nog steeds bestaat in Luik, maar met één verdieping. In de 18e eeuw bloeide Verviers dankzij het wolwerk en bleef de bevolking groeien. De autoriteiten besloten toen een stadhuis te bouwen in verhouding tot zijn rijkdom.De Luikse architect Jacques-Barthélemy Renoz, destijds bekend om vele prestaties, werd gekozen. Hij bouwde dit gebouw in de stijl van die tijd, de neoklassiek. Een totale symmetrie, exterieur en interieur, decoraties zonder franje en het gebruik van ijzer. De gevel bestaat uit een voorlichaam met drie vakken, geflankeerd door twee vleugels, met trappen, die ook drie baaien elk omvatten.De ramen van de twee niveaus zijn verschillend; die van de eerste, omhooggebouwd door een draperie en een krachtige larmier, zijn halfrond, terwijl die van het tweede niveau, omhooggebouwd door een sleutel versierd met een mascaron en het ondersteunen van een laurierslinger, rechthoekig zijn.Het gebogen fronton draagt het wapen van de stad, omringd door laurierkransen en omlijst door twee peuters (één met een shuttle, de andere een thistle, twee emblemen van de wolindustrie). Onder het fronton betekent de inscriptie toegevoegd op verzoek van Pierre David, de eerste burgemeester na de onafhankelijkheid van ons land, «Reclame, het beschermen van de mensen», dat het openbaar maken van de zittingen van de gemeenteraad de mensen beschermt.Een achthoekige campanile kronen het gebouw, vindt plaats een klok wijzerplaat, alle bekroond door een radiale bol.