De Tumulus Wandeling

Lucien Maubeuge, geboren te Avernas in 1878, emigreerde met zijn familie naar de Luikse regio waar hij op 16-jarige leeftijd het harde werk van de steenkoolmijn ondervond. Hij wendde zich echter tot zijn geboortestad Haspengouw toen hij zijn literaire werk ontwikkelde, dat bestond uit talrijke gedichten en toneelstukken in het Waals. De gemeente bracht een eerbetoon aan hem door het dorpsplein voor de kerk naar hem te vernoemen. In de 18e eeuw stond op dit plein de kasteelboerderij van de heren van Avernas. Het werd in 1863 afgebroken om plaats te maken voor de suikerfabriek die door de familie Dochen werd gebouwd. De werking van de suikerfabriek duurde bijna 60 jaar. Het werd in 1931 afgebroken. Vandaag blijven alleen nog de grote bakstenen muur langs de rue du Molhin, de kantoorgebouwen en de weegbrug, die tot woningen omgebouwd zijn.

Deze kerk, die in 1966 op de monumentenlijst werd geplaatst, heeft een toren van vuursteen en kalksteen. Het middeleeuwse uiterlijk en de dikte van de muren getuigen ervan dat het oorspronkelijk een versterkt gebouw was, aan de basis gesloten, waarschijnlijk in de 11e of 12e eeuw gebouwd. De toren was reeds in de 14e eeuw verbouwd: het prachtige gotische gewelf van het interieur komt uit deze periode. Het bovenste gedeelte in baksteen en de versteviging van de hoeken in kalksteen komen van de verbouwing uit 1768, evenals het schip en het koor. De toegangsdeur werd pas in 1837 geopend, evenals de opening naar het schip om het heiligdom te vergroten. Vóór deze verbouwingen was de toegang tot de kerk via een deur in het schip aan de rechterzijde van het gebouw. De toren heeft een achthoekige klokkentoren, door vier belforten omgeven, wat aanleiding geeft tot de woordspeling "klokkentoren met vier klokken". Een klokkenspel van 18 klokken is er aangelegd, door de abdij van Rochefort in 1978 aangeboden. Wat de grote klokken betreft, daar zijn er drie van.

In 1083 ruilden rijke landeigenaren hun grote landgoed in Avernas tegen een landgoed van de abdij van Saint-Laurent de Liège in Merbes in Henegouwen. De boerderij van Avernas werd dus eigendom van de monniken van de abdij. De gebouwen werden verschillende keren herbouwd. Het huidige woonhuis en de oude stallen komen uit de 17e eeuw. De abten van Saint-Laurent hebben hun stempel op de hoeve gedrukt: Guillaume Natalis (1658 - 1686) en Grégoire Lembor (1718 - 1760) lieten wapenstenen achter in de muren van de hoeve. Het eigendom werd tussen 1797 en 1802 door de Franse autoriteiten verkocht. De laatste eigenaar, Auguste Moës, ging in 1991 met pensioen

Op 10 januari 1851 besloot de raad van Avernas een school op een stuk grond dat aan het dorpsplein grensde, met een kamer voor de onderwijzer en, op de eerste verdieping, een zaal voor de raadsvergaderingen en een kleine kamer voor het archief te bouwen. Het plan van het gebouw is van de hand van architect Dejardin. Vandaag de dag is het een van de locaties van het Hannuit Jeugdcentrum.

De Avernas-tumulus, die sinds 1976 op de monumentenlijst staat, is de indrukwekkendste tumulus in de regio van Hannuit. De hoogte is ongeveer 8 meter en het is op een zeer hoog punt van een van de hoogste plateaus van de regio gelegen. Het werd in de vorige eeuw door Henri Schuermans opgegraven. De opgravingen werden op de eerste dag door een muur van ongeslepen vuursteenblokken tegengehouden die met elkaar door een zeer compact cement verbonden waren. Het schijnt dat deze graftombe altijd leeg was en als kaap voor het doorgeven van signalen naar andere graftombes diende.

Het ULM-vliegveld van Avernas-le-Bauduin werd in 1986 in Avernas op een terrein van 200 hectare geopend. Het wordt door de ASBL "Aéro-club de Haspengouw" beheerd, die tot doel heeft de ontwikkeling en beoefening van ultralichte gemotoriseerde luchtsporten (ULM) te bevorderen.

Niet echt een berg hier, maar toch een steil oplopend pad dat ons een weids panorama laat ontdekken in de richting van de autosnelweg Luik-Brussel en het nieuwe zwemparadijs Plopsaqua, dat de oude zwembaden van Hannuit en Landen vervangt.

De voormalige vierhoekige boerderij, in baksteen en kalksteen in de eerste helft van de 19e eeuw gebouwd, komt via een indrukwekkende poort uit op de straat. Het herbergt nu een pizzeria voor fijnproevers, een openbaar veilinghuis, een winkel en verschillende appartementen.

De oprichting van een eigen school in Bertrée werd pas op 27 maart 1874 besloten. De school staat naast de onderwijzerswoning, die rechts op een laag bijgebouw aansloot dat als gemeentehuis werd gebruikt. De benoeming van de eerste leraar van Bertrée ging in op 6 juli 1877.

De 2,65 m hoge stenen potale werd in 1771 op deze plaats door de landbouwer van de bisschop van Namen, Jean-François Plomteux, en zijn vrouw Caroline Wilmart geplaatst. In het plaveisel van de kerk van Bertrée staan nog twee kleine grafstenen van de boer en zijn vrouw. Aan het eind van de 19e eeuw werd de stele door een orkaan omvergeworpen, maar hij werd onmiddellijk weer opgebouwd. Hoewel de inscripties nu bijna onleesbaar zijn en de voorstellingen relatief verwaarloosd, herinnert het ons eraan dat het te maken heeft gehad met oorlogen en revoluties en dat het een slachtoffer is van de slijtage van de tijd.

In 1124 stichtte Walter de Trognée de priorij Notre-Dame de Bertrée en bood aan de Franse abdij van Cluny (Bourgogne) de kerk die hij in Bertrée had laten bouwen, op voorwaarde dat deze rechtstreeks door benedictijner monniken uit Cluny zou worden bediend. De priorijkerk werd de zetel van een weelderige parochie die de dorpen Cras-Avernas, Poucet en Trognée omvatte. Helaas werd de priorij in de loop der eeuwen steeds armer en raakten de gebouwen geleidelijk aan in verval. Ze werd door de abdij van Cluny verlaten, vervolgens in 1560 opgeheven en in de bisschoppelijke mense van Namen opgenomen. Het bisdom begon vervolgens met de geleidelijke wederopbouw van de vervallen gebouwen en veranderde de voormalige priorij in een grote vierkantshoeve, een bron van inkomsten voor het bisdom. De boerderij werd in beslag genomen en tot "nationaal eigendom" tijdens de Franse periode verklaard. Het werd in 1799 aan Albert Seny, burgemeester van Bertrée, en zijn broers en zusters verkocht. Het eigendom bleef in de familie Seny gedurende verschillende generaties. Schuren en bijgebouwen werden naar behoefte toegevoegd. Aan het einde van de 19e eeuw werd het oude huis door een nieuwe woning vervangen, een echt klein kasteel, dat het geheel vormde dat vandaag kan worden bewonderd. De boerderij is nu eigendom van de familie Evrard.

De kerk Saint-Pierre, op een heuvel gelegen en door het kerkhof van het dorp omringd, is een mooi gebouw van bak- en kalksteen dat tussen 1756 en 1758 werd herbouwd. Het gebouw rust op een sokkel van kalksteen, die wellicht afkomstig is van de 16e-eeuwse kerk. Boven het portaal bevindt zich een gegraveerde steen met een dubbel chronogram, dat aan het bouwjaar 1756 herinnert. Boven deze inscriptie stelt een Romaans bas-reliëf in blauwe steen de heilige Petrus voor, de patroonheilige van de parochie. Het is een van de zeldzame producties van Romaans beeldhouwwerk in Haspengouw en is een interessant document voor de geschiedenis van de religieuze klederdracht in België. Het is duidelijk afkomstig van de voormalige kerk van de priorij Notre-Dame.

De kapel, die in 1875 door Catherine Mazy en haar dochter Charlotte Vidal werd gebouwd, herbergt een beeld van de Heilige Maagd en vier kleine beelden van de drie Heilige Zusters: de Heilige Bertille de Marœuil, de Heilige Eutropie en de Heilige Geneviève, waarbij nog de moeder-abdis Heilige Bertille de Chelles moet nog toegevoegd worden. De drie heilige zusters (vier in getal) werden in Bertrée om aan verschillende ziekten te ontkomen aangeroepen, maar vooral aan geelzucht en leverziekten, en huidziekten. Lange tijd vormden zij het middelpunt van een pelgrimstocht die op Pinkstermaandag plaatsvond.

Wij verlaten de straten van het dorp om een klein pad te nemen langs de beek Henri-Fontaine, in de buurt van de plaats van de oude molen, die nu verdwenen is. Daarna steken we voorzichtig de Rue de Landen over, waar het verkeer soms druk is. Het bucolische pad onder de grote populieren leidt ons naar het dorp van Bertrée.

Na het oversteken van de brug over de beek Henri-Fontaine, die ontspringt in Cras-Avernas en samenvloeit met de Petite Gette in Orp-le-Petit, en vervolgens een wandeling te hebben gemaakt langs het kerkhof van Avernas, kan de wandelaar van een prachtig uitzicht naar rechts over de vallei van de beek en de rechteroever die wordt ingenomen door de golfclub van Avernas genieten, die in 1989 werd opgericht door Jean-Paul Dochen, op een deel van zijn terrein. De baan, die sinds zijn ontstaan 9 gaten had, werd in 2015 aangevuld met een nieuwe 6-gaten baan.