Stadswandeling "Limburg, Middeleeuwse Stad"

Na de Mariapomp versmalt de hoofdstraat en loopt af naar de grote lindeboom bij de benedenpoort. Schilderachtige gebouwen vormen het decor van deze ongelijk geplaveide straat. De grote lindeboom werd geplant in 1713 en heeft vele historische gebeurtenissen meegemaakt. Vanaf deze plek kun je het park van de familie Favart overzien (daarvoor was het van Guy de Potter) en kun je je het vroegere feodale kasteel voorstellen. Onder deze uitkijkpost zie je de ingang van een voormalige kazemat. Om bij deze ‘gevangenis’ te komen, moet je heel voorzichtig de ‘witte stenen’ afdalen, want de helling is behoorlijk steil.

Het feodale kasteel van Waleran, hertog van Limbourg, moet al zwaar versterkt zijn geweest, want in 1101 bood het meer dan een maand weerstand tegen het leger van de Duitse keizer Hendrik IV, die het kwam belegeren. Het kasteel van Limbourg, gelegen op het noordelijkste punt van de versterkte stad, torende meer dan 80 meter boven de valleien van de Vesder en de Dolhain uit en domineerde de omgeving. Het was het bolwerk van de vesting. Vijf grote torens namen de hoeken van het kasteel in beslag.In 1504 werd het bijna volledig verwoest door brand. Het werd herbouwd tussen 1519 en 1530. Het verdedigingssysteem werd aangepast dankzij de vooruitgang in de kunst van fortificatie en artillerie. De ruïnes van de opeenvolgende belegeringen verminderden het belang van het kasteel in de verdediging van de vesting.Enkele belegeraars:1578: Alexander Farnese voerde het bevel over het Spaanse leger1632: Nederlandse troepen1635: opnieuw Spaanse troepen1675: het leger van Lodewijk XIV. Voordat hij het kasteel teruggaf aan de Spanjaarden, liet Lodewijk XIV de oude stad ontginnen en vernietigen.1703: Engelse en Nederlandse legers onder leiding van de hertog van Marlborough.1715: Karel VI, keizer van OostenrijkTijdens deze eeuw bleef het kasteel in een staat van ruïne en werd het alleen gebruikt als locatie voor enkele verdedigingsbatterijen. De vesting werd in 1781 definitief buiten gebruik gesteld. In 1783 werd de grond met de ruïnes van het oude kasteel gekocht door de schepen van het Hooggerechtshof, J. J. Ernst. J. Ernst.In de 19e eeuw werd Julien d'Andrimont eigenaar en liet een klein romantisch kasteel bouwen, dat helaas op 28 augustus 1914 door het Duitse leger werd verwoest. Alleen de gebouwen links van de poort bleven gespaard. Na de oorlog ging het eigendom over naar de architect Jean Lejaer, die een pergola installeerde op de plaats van het verbrande kasteel. Guy de Potter, een advocaat, werd later eigenaar. Hij liet de verschillende gebouwen restaureren en het park aanleggen.

Vanaf de 15e eeuw bestond deze ingang uit twee torens die door een houten constructie met elkaar waren verbonden. Een gracht en een ophaalbrug versterkten het verdedigingssysteem. Volgens het in 1745 door de militaire ingenieur Franque opgestelde plan moest men nog door 2 poorten, bediend door een bastion, om de stad binnen te komen. De prachtige maquette, die in 1978 door de toeristische dienst werd aangekocht en die wordt tentoongesteld in de Arvo, geeft een nauwkeurig beeld van de plaatsgesteldheid in 1632. Het oude kerkhof werd in 1784 aangelegd. Een bezoek is de moeite waard, niet het minst door de graven van vroegere burgemeesters en notabelen van de stad.

Naast de bijgebouwen van het kasteel, ter hoogte van een van de grote bakstenen torens, bereik je via enkele treden van een oude trap de voormalige stadswallen. In de 11e eeuw was het stadje volledig omringd door muren om alle inwoners te beschermen tegen indringers. De schildwachten konden de omgeving in het oog houden vanaf een 5 tot 6 meter brede weergang. De mortieren en houwitsers die langs de wallen stonden opgesteld, bestreken met gemak de hele vallei.Allereerst komen we langs het gedenkteken van de Mensenrechtenroute. In 1989 bedacht de vzw Congrès de Polleur deze ‘route’, die bestaat uit 17 gedenktekens die elk een artikel uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1789 bevatten. Het teken in Limburg draagt geen nummer omdat het buiten de grenzen van het markgraafschap Franchimont staat.

Deze twee lindebomen werden geplant op de westelijke wallen. Ze worden de Bragardbomen genoemd, naar de man die ze waarschijnlijk heeft geplant en die het huis en de nabijgelegen tuin bezat.Dicht bij deze plek vond de jaarlijkse varkensmarkt plaats. Van hieruit kun je het Sint-Jorisplein op twee manieren bereiken :Je kunt links het straatje nemen dat langs de voormalige Herberg van de Gouden Ster, die al in 1639 werd genoemd, loopt. Dat komt uit bij de Arvo.Je kunt ook rechts het straatje nemen dat heel smal wordt en vervolgens op het Sint-Jorisplein uitloopt. Dat is het Cardonsteegje.Aan het begin van de 18e eeuw gaf generaal-baron de Rechteren de burgerij opdracht een groot aantal lindebomen in de stad en op de stadswallen te planten.

Reusachtige kastanjebomen omzomen de vroegere weergang. Onderaan de vallei slingert de Vesder zich door Dolhain en loopt om de oude stad heen. Boven de weg van Eupen naar Verviers zie je het 268 meter lange spoorwegviaduct uit 1842. Aan de andere kant van de vallei ontdek je de kerktorens van Bilstain en Andrimont. Verderop, aan de horizon, strekt zich de hoogvlakte van Herve uit. Je kunt de ligging van de weg van Luik naar Aken vaag onderscheiden.► Op het hoogste punt van het pad ga je naar links en loop je langs de kazematten (voormalige cellen uit de 17e eeuw) voor je terugkeert naar het prachtige, met stenen uit de Vesder bedekte Sint-Jorisplein.

Iets naar beneden staat een grote vierhoekige pomp. De erg diepe put werd rond 1510 gegraven. Dit was de belangrijkste pomp van de vesting. De grote kalkstenen steen draagt het opschrift ‘le 20 8bre 1791’ (20 oktober 1791), de datum waarop dit monument werd ingewijd. De pomp is er gekomen ter vervanging van een ouder exemplaar. Water is van levensbelang in geval van een beleg. De inwoners beschikten alleen over water uit de in de schist gegraven putten. Vlakbij deze pomp stonden ooit het perron van Limburg (een hoge zuil met een leeuw erop) en de gerechtsboom.

Nummer 42: voormalige pastorie met een onderbouw uit roze marmer uit Balen. De puntgevel loopt langs het Cardonsteegje, dat je naar de wallen leidt. Nummer 36: een van de opvallendste gebouwen op het plein, in empirestijl. De ingang is in Lodewijk XVI-stijl. Smeedijzeren balustrades sieren het balkon en de ramen.Nummer 26: voormalige herberg – bemerk een kleine nis boven de ingang.Nummer 22: een schild in de deurlatei vermeldt het jaartal 1687. Volgens sommige boeken zou op deze plaats de Herberg van het Gouden Kruis gestaan hebben. Aan de hand van de bibliografie van J. Thisquen en A. Buchet kun je de verandering van de huisnummers door de eeuwen heen volgen : eerst was het 22, dan 31-33 en ten slotte het huidige nummer 43-45.

Het is dus op de huidige plaats van nummer 43 en 45 dat deze beroemde herberg stond. Ze werd door de verschrikkelijke brand van 1834 verwoest. In 1669 verbleef Cosimo de’ Medici en op 18 juli 1781 keizer Jozef II in deze herberg. Nummer 33: mooi, beschermd, gerestaureerd pand in empirestijl met een oeil-de-boeuf in het fronton. De gebruikte steen is Limburgs marmer.Over de Herberg van het Gouden Kruis: J. Risquen vertelt in zijn boek ‘Histoire de la Ville de Limbourg’ (Geschiedenis van de stad Limburg) uit 1906 de kostelijke details van het bezoek van Jozef II en de anekdote van het avondmaal op 18 juli 1781. Hij kreeg rode kool voorgeschoteld die hij zo lekker vond dat de nieuwsgierigen hem zijn bord zagen afvegen met een crouton.

Het voormalige stadhuis op nummer 30 herbergt op de begane grond een maquette van de stad Limburg in 1632. Op de eerste verdieping worden in het hoogseizoen diverse tentoonstellingen gehouden.Dit gebouw werd tussen 1681 en 1687 gebouwd ter vervanging van de voormalige hal in het midden van het plein (waar de Mariapomp staat). Het werd gebruikt voor vergaderingen van de Staten van het hertogdom Limburg en tot 1703 voor het hooggerechtshof en het leenhof. De stadsmagistraat had er een ruimte.De voormalige hal, die op de maquette te zien is, werd in 1675 door het Franse leger verwoest. In het torentje zat de gemeenteklok La Ridaine, die samen met het oude openbare uurwerk naar de kerktoren werd overgebracht. De hal verdween in 1794 tijdens de Franse Revolutie.In de grondmuur van de voorgevel bevindt zich een enorme wapensteen, die een oud stadszegel weergeeft met het opschrift ‘Sigillum Ville Lemborgensi(s)’. Deze steen is afkomstig uit de voormalige hal. Bovenaan de gevel is het stadswapen te zien.Als je onder de Arvo doorloopt, zie je een wapenschild dat het kruis van Bourgondië voorstelt met het jaartal 1681.

Hier stond ooit het voormalige stadhuis. Het werd al vermeld in 1446. Het werd vaak ‘hal’ maar ook ‘schepenhuis’ genoemd.Het stadhuis werd gedeeltelijk verwoest door een brand in 1533 en later volledig vernield tijdens het Franse beleg in 1675.De stenen pomp, met daarop het Mariabeeld, haalt zijn water nog altijd uit de oude put van het stadhuis.Het huidige standbeeld werd gebeeldhouwd door Joseph Gérard uit Polleur en werd geïnstalleerd op 29 mei 1960. Het verving het vroegere gietijzeren beeld van de Luikse beeldhouwer De Tombay. Dat beeld werd in 1875 geplaatst als dankbetuiging van de Limburgers aan Maria, die hen had behoed voor de zware cholera-epidemie van 1866, terwijl een groot aantal inwoners van de benedenstad eraan was gestorven.

De kerk, die een voormalige kasteelkapel uit de 12e eeuw vervangt, staat met haar indrukwekkende, lange gotische schip op de oostelijke stadsmuur. Het gebouw veranderde naarmate de strategische rol van Limburg toenam. Het werd in de loop der eeuwen uitgebreid en gewijzigd, maar werd beschadigd door de talrijke belegeringen en door de brand van 1834.De monumentale toren, gebouwd rond 1301, werd aan het eind van de 19e eeuw bedekt met een kalkstenen bekleding. Het gotische portaal bestaat uit een dubbele doorgang met spitsbogen. In het midden is een knielende figuur te zien en Sint-Joris die de draak verslaat. De beschermde kerk bevat een gotische crypte uit de 15e eeuw, een monumentaal stenen tabernakel uit 1520 en een doopvont uit de 16e eeuw. Onder de vloer is het een heus kerkhof, want er liggen meer dan 295 mensen begraven. Talrijke grafstenen van notabelen en geestelijken zijn binnen en buiten langs de zuidgevel nog zichtbaar.

In de hoge buitenmuur van de tuin naast de kerk zit een oude deur. Hier stond vroeger het provoosthuis. Op de gewelfde bovendorpel is het opschrift ‘DOMINUS – PROVIDEBIT’ te zien aan weerszijden van het wapen van de familie de Amézaga. De uit Spanje afkomstige Mathias de Amézaga werd in 1615 in Aken geboren en stierf in 1666. Hij was provoost in Limburg in 1652.Op de noordgevel van huis nummer 15 aan het Sint-Jorisplein bevindt zich een oude grafsteen met een Nederlands opschrift. Het is de grafsteen van Anne de Hack, dochter van Antoine de Hack, burgemeester van Limburg. Ze was gehuwd met Willem van Gallen, commissaris bevoegd voor proviand en munitie voor de Staten-Generaal, en overleed in Limburg in 1635. Ernaast staat een voormalige omheinde waterput.